'Misschien voor lief nemen dat er soms een 12-jarige doorheen slipt'
Een Duits jongetje van 12 wordt ervan verdacht dat hij een spijkerbom wilde laten afgaan tussen het winkelend publiek. De jonge leeftijd verbaast velen, inclusief terrorisme-experts. "Ik heb dit nog nooit bij zo'n jonge leeftijd gehoord. Het gaat meestal over jongeren van minimaal 15, 16 jaar", zegt pedagoog Stijn Sieckelinck van de Universiteit Utrecht.
Sieckelinck deed onderzoek naar geradicaliseerde jongeren. Hoewel er nog weinig details naar buiten zijn gebracht over de Duitse zaak, is hij benieuwd naar het gezin van de jongen. "Toen ik het las wilde ik meteen weten of hij broers heeft. Vaak zie je dat oudere broers veel invloed hebben op zo iemand."
Juist jongeren die al hun hele jeugd in deze samenleving hebben doorgebracht raken vaak gefrustreerd.
Wat de politie al wel bekendmaakte is dat de ouders van de jongen uit Irak kwamen, maar dat hij zelf in Duitsland is geboren. Sieckelinck herkent dat patroon. "Juist jongeren die al hun hele jeugd in deze samenleving hebben doorgebracht, raken vaak gefrustreerd over wat er in het land van hun familie gebeurt. Ze vinden het lastig om de situatie daar te verzoenen met de plek waar ze zelf leven."
"Wat je vaak ziet, is dat juist die kinderen zich niet kunnen neerleggen bij de keuze van hun ouders: dat die thuisblijven en niks doen, terwijl er oorlog heerst in hun land van herkomst. Dat kunnen adolescenten zo frustrerend vinden dat ze er actie aan willen verbinden."
Aandacht
Sieckelinck ziet een rol weggelegd voor leerkrachten om die frustratie te herkennen. "Er moet meer aandacht zijn voor hoe deze leerlingen hun identiteit vormgeven, omdat ze eigenlijk uit twee werelden voortkomen. We weten dat als jongeren daarmee in de knoop komen, de radicale weg aantrekkelijk wordt."
Waar docenten op moeten letten, is moeilijk te zeggen, geeft Sieckelinck toe. "Ik heb veel leerkrachten gesproken die zeiden: ik had het van een aantal jongeren in mijn klas verwacht dat ze konden vertrekken naar Syrië, maar van die ene nooit. En die vertrok. Het is verdomd lastig in te schatten."
Kleine veranderingen kunnen aanwijzingen zijn: trekt een leerling zich steeds meer terug? Weigert hij mee te doen aan bepaalde lessen? "Dat betekent niet per se radicalisering, maar het is voor een goede leerkracht reden om te kijken wat er aan de hand is."
Frustratie kanaliseren
Een luisterend oor kan radicaliserende jongeren al helpen. "Als je minder goed in je vel zit, ruzie hebt thuis of slechte cijfers op school, dan ben je vatbaarder voor iemand die op je inpraat en een uitweg biedt. Dat mechanisme zie je ook bij loverboys. Je kunt het hebben over die verleidingsmechanismen."
"Gun deze jongeren de mogelijkheid zich te uiten. Er zijn scholen met projecten in de slechtste wijken van Antwerpen, waarbij jongeren worden gestimuleerd zich uit te drukken in een beeld of een raptekst. Dat ze niet die frustratie bij zich houden, maar kanaliseren."
Je moet voor lief nemen dat er soms eens een 12-jarige doorheen slipt.
Het is belangrijk om jeugdzorg en jongerenwerk als alternatief voor de politie te zien, zegt Sieckelinck. "Het is volledig contraproductief om elke 12-jarige als potentieel terrorist neer te zetten. Je moet zolang mogelijk proberen een oplossing in het sociale domein te zoeken. En misschien moet je daarbij voor lief nemen dat er soms eens een 12-jarige doorheen slipt."
Op een wrange manier put Sieckelinck ook wel hoop uit het nieuws uit Duitsland. "Als IS zelfs jongetjes van 12 moet inzetten, is het eigenlijk een teken dat ze niet zo sterk staan. Het is echt een aanwijzing dat ze maar weinig pijlen op hun boog hebben."
