Gps heeft Europese navigatieconcurrent erbij

Een innovatief systeem waarmee navigatiediensten veel nauwkeuriger kunnen gaan werken. Dat is Galileo, het Europese alternatief voor bijvoorbeeld gps. Het nieuwe navigatiesysteem is vandaag gedeeltelijk in gebruik genomen. Maar wat betekent dat voor ons?

Galileo is het grootste Europese ruimtevaartproject ooit en kost meer dan vier miljard euro . Maar dan heb je ook wat, zeggen de ontwikkelaars. Met het systeem kunnen locaties veel nauwkeuriger worden bepaald. En dat kan bijvoorbeeld reddingswerkers enorm helpen in crisissituaties.

Onafhankelijk van de VS

Het global positioning system (gps) is ontwikkeld in de Verenigde Staten voor militaire doelen. Maar tegenwoordig wordt het ook in allerlei commerciële toepassingen gebruikt, zoals navigatie-apparatuur in auto's of hardloophorloges.

"Navigatiesystemen zijn zo belangrijk geworden in onze maatschappij, dat Europa niet meer afhankelijk wilde zijn van de VS", zegt Edward Breeuwer, die vanuit het European Space Research and Technology Centre in Noordwijk aan het Galileo-project werkt.

Expres onnauwkeurig

In het verleden vertraagde de VS het systeem bijvoorbeeld expres, waardoor navigatie met gps niet zo nauwkeurig was als het zou kunnen zijn. De Amerikanen wilden dat alleen zij optimaal gebruik konden maken van hun navigatiesysteem.

Inmiddels hebben de Amerikanen de vertraging uitgezet, maar de EU wil zulke situaties in de toekomst voorkomen.

Galileo kan op allerlei manieren worden toegepast. Zo kan het netwerk automobilisten in de toekomst veel preciezer van A naar B brengen.

Maar er zijn nog veel meer toepassingen denkbaar. "Denk aan tractoren die worden geprogrammeerd om automatisch op bepaalde plekken te ploegen", zegt Pieter Visser, hoogleraar Astrodynamica en Satellietmissies van de TU Delft. "Dat kan met Galileo heel precies gebeuren."

Er wordt zelfs al bekeken of vliegtuigen via Galileo op de automatische piloot kunnen gaan vliegen. Dat is ook al mogelijk met gps, legt Visser uit. Maar de veiligheidseisen zijn zo streng in de luchtvaart, dat het niet wordt toegepast. Visser denkt dat de precisie van Galileo in de toekomst misschien wel aan de voorwaarden voldoet.

Galileo is dus een concurrent van gps en werkt met andere satellieten. Toch hoeven de meeste mensen volgens Breeuwer geen nieuwe telefoon of navigatiesysteem aan te schaffen.

"Als het apparaat nog niet zo heel oud is, dan zitten de juiste chips er al in. Fabrikanten gaan nu werken aan nieuwe software, zodat telefoons en navigatiesystemen de Galileo-satellieten kunnen gaan volgen", zegt hij.

Nieuwe technieken

Galileo is meer dan alleen een Europese versie van gps. Ruimtevaartorganisatie ESA heeft er meer functies aan toegevoegd, die in gps nog niet zaten: "De technologie van gps dateert nog uit de jaren 80. Met Galileo hebben we allerlei nieuwe technieken kunnen toepassen."

Een van die technieken is dat alle satellieten van het systeem noodsignalen vanuit bijvoorbeeld de scheep- of luchtvaart kunnen oppikken. "Veel boten of vliegtuigen hebben een noodbaken aan boord", legt Breeuwer uit. "Als die in contact komt met water, dan geeft hij automatisch een signaal af. En dat kan dan al binnen tien minuten worden opgepikt."

Het Galileo-project kost ruim vier miljard euro. Maar dat is geen weggegooid geld, legt hoogleraar Pieter Visser uit: "Een collega van mij zegt altijd: je schiet satellieten de ruimte in, maar het geld blijft op aarde."

Volgens Visser is de markt voor satellietnavigatie zo groot, dat de EU het geld terug kan verdienen met alle commerciële toepassingen van Galileo en de licenties ervoor.

Nederland

Uiteindelijk moeten dertig Galileo-satellieten ervoor gaan zorgen dat het netwerk optimaal kan worden gebruikt. Op dit moment hangen er 18 in cirkelvormige banen rond de aarde, op een afstand van ruim 23.000 kilometer vanaf de evenaar.

De prestaties van het systeem worden vanuit Nederland gemonitord. Het Galileo Reference Center wordt gebouwd in Noordwijk, naast ESA's testcentrum ESTEC. Verder komen er in München en in het Italiaanse Fucino controlecentra.