Online zoeken naar roofkunst uit Tweede Wereldoorlog

14.000 aangiftes van kunstwerken die zijn zoekgeraakt tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn vanaf vanmiddag online in te zien. Het zijn getypte vellen papier met beschrijvingen van schilderijen, tekeningen, meubelen, zilverwerk en tapijten. Soms voorzien van een foto. De aangiftes werden kort na WOII gedaan door voornamelijk Joodse families.

Kunst van Joodse families werd in 40-45 door de Duitse bezetter in beslag genomen en soms doorverkocht. Een deel van die kunstwerken is na de oorlog teruggehaald en een deel vond zijn weg terug naar de rechtmatige eigenaren. De rest is in beheer van de staat en onder meer in musea ondergebracht. Zo'n 15.000 kunstwerken zijn nooit meer teruggevonden.

Wie op zoek is naar roofkunst moest tot vandaag door al die aangiftes bladeren. "Tijdrovend, inefficiënt en niet voor iedereen weggelegd", zegt roofkunstexpert Rudi Ekkart. "Nu staat alles op internet en kun je op zoekterm zoeken."

Volgens Ekkart gaat het om allerlei soorten kunst. "Ongeveer de helft van de aangiftes betreft schilderijen, een dikke duizend gaan over tekeningen. Ook een vrij grote hoeveelheid gaat over keramiek en meubels en dan zijn er nog kleinere aantallen die betrekking hebben op zilver of muziekinstrumenten."

Namen van beroemde schilders, zoals Rembrandt en Jan Steen, komen ook voor in de database, weet Ekkart. "Maar dat betekent niet altijd dat we ook echt met beroemde kunstwerken te maken hebben. Driekwart eeuw geleden werden veel meer werken een Rembrandt genoemd omdat ze er een beetje Rembrandtiek uitzagen. Dus veel eigenaren dachten een Rembrandt aan de muur te hebben hangen, die in werkelijkheid nu niet meer zou worden erkend als Rembrandt."

Ekkart hoopt dat de nieuwe database veel nieuwe kennis over roofkunst gaat opleveren. "Dit is niet alleen interessant voor onderzoekers en kunsthandelaren. Iedereen kan zien of de naam van zijn familie erbij staat. In veel families werd vroeger niet gepraat over de oorlog. Vaak is het niet bekend of oma of opa aangifte heeft gedaan van verloren kunst."

Schadevergoeding

Als een museum er nu achter komt dat het kunst in het bezit heeft dat in de database staat, zal eerst gezocht worden naar de erfgenamen van het kunststuk, zegt Ekkart. Die krijgen het werk dan niet zomaar terug omdat het museum er vaak veel geld aan uit heeft gegeven, maar er zal gezocht worden naar een oplossing die voor beide partijen eerlijk is. "Vaak leidt dat tot een schadevergoeding of een andere oplossing waarbij de erven hun aandeel krijgen."

De nieuwe website is opgezet door Herkomst Gezocht, een bureau dat zoekt naar de oorspronkelijke eigenaren van door de nazi's geroofde kunst.