'Bourgondische' koning als verbinder in tijden van verdeeldheid

• 

  Piet van Asseldonk

  Redacteur Koninklijk Huis, schrijft wekelijks over actuele ontwikkelingen rond het koningshuis.

Belgische journalisten spraken tijdens het staatsbezoek van het Belgische koningspaar aan ons land deze week met afgunst over koning Willem-Alexander. Ze wezen op zijn joviale en goedlachse omgangsvormen en op het gemak waarmee hij contact legt met ‘gewone mensen’. Met die eigenschappen profileert de Nederlandse koning, binnen de beperkte rol die hij heeft, zich als een verbinder in tijden van verdeeldheid.

Het is in Belgische ogen ironisch dat het van oudsher calvinistische Nederland in Willem-Alexander een communicatieve, bijna Bourgondische koning heeft, terwijl het Bourgondische België het moet doen met een stijve, gereserveerde, bijna calvinistische Filip.

Beide koningen kampen met verdeeldheid in eigen land, maar Willem-Alexander weet daar effectiever mee om te gaan en is bij zijn onderdanen ook geliefder dan Filip.

Vanaf het begin heeft Willem-Alexander gekozen voor het benadrukken van saamhorigheid waar er verdeeldheid is. Passend bij zijn persoon doet hij dat niet met grote gebaren en al helemaal niet met politiek getinte uitspraken. Die kan hij zich als constitutioneel vorst ook niet permitteren.

De koning concentreert zich op contacten met mensen in wijken, scholen, buurtcentra en bedrijven. Dan is hij op zijn best en dat weet hij ook. Willem-Alexander heeft volop contacten met het volk zonder een populist te zijn. Hij manifesteert zich, tegen wil en dank, een beetje als de antipoliticus die de populist, letterlijk, naar de kroon steekt. Maar de afstand tussen vorst en straat blijft.

Een koning maakt immers als geen ander deel uit van de gevestigde orde, van de maatschappelijke elite. Als onpartijdig staatshoofd kan hij alleen op een apolitieke manier een verbindende rol spelen. Zeker nu vanwege naderende verkiezingen politieke tegenstellingen uitvergroot worden, moet hij op zijn tellen passen.

Toch betreedt de koning, voorzichtig en via met weinig publiciteit omgeven werkbezoeken, terreinen die politiek niet helemaal onomstreden zijn. Zo bezocht Willem-Alexander vorig jaar in Panningen een moskee.

Onlangs nog was hij bij het COC, de Nederlandse vereniging tot integratie van homosexualiteit, en ging hij op werkbezoek in Almere. Daar had hij het met bewoners “over de manier waarop mensen met verschillende achtergronden op school en in de buurt met elkaar samenleven”.

Een paar weken daarvoor sprak de koning in Amsterdam-Zuidoost “met moslims van diverse afkomst” en met “vertegenwoordigers van verschillende christelijke kerkgenootschappen”.

Het geheime wapen van Willem-Alexander in zijn contacten met burgers is het Oranjefonds. Koning en koningin voelen zich daar als beschermpaar "zeer bij betrokken” en gaan er vaak voor op pad. Ook met het bezoek uit België. Het fonds, huwelijksgeschenk van de Nederlandse samenleving voor Willem-Alexander en Máxima, steunt projecten “op het gebied van sociale cohesie en participatie” en is dankzij riante giften van de Nationale Postcodeloterij zeer kapitaalkrachtig.

Filip, de schuchtere koning, le roi timide, is weer thuis. In het institutioneel verkruimelde België, waar de koning als ‘de enige Belg’ geldt, is verdeeldheid de manier van leven. Ga daar, ondanks het Nederlandse voorbeeld, maar eens een verbindende rol spelen.