Justitie Oekraïne: Strafhof moet misdaden MH17 onderzoeken

Justitie in Oekraïne wil dat het Internationaal Strafhof in Den Haag het neerhalen van vlucht MH17 gaat onderzoeken. Dat zegt openbaar aanklager Joeri Loetsenko tegen de NOS.

Volgens hem is dat de "ideale beslissing" en zijn andere mogelijkheden "minder effectief". Loetsenko beschouwt de ramp met het Malaysia Airlines-toestel als een oorlogsmisdaad die in internationaal verband vervolgd moet worden.

"De hele wereld weet van waar de Russische raket kwam die MH17 heeft neergehaald. De lanceerplek, in bezet gebied, is bekend. Maar Rusland zegt dat die informatie niet klopt. Een dergelijke cynische leugen bevestigt alleen maar de noodzaak om deze oorlogsmisdaden in internationaal verband te vervolgen. De ideale beslissing is dat het Internationaal Strafhof besluit om na te gaan of het bevoegd is dit te doen", zegt de procureur-generaal.

Bewijslast

Het Internationaal Strafhof is een permanent strafhof bedoeld voor het vervolgen van personen die verdacht worden van oorlogsmisdaden, genocide en misdaden tegen de menselijkheid. Berechting door het ICC ligt volgens hoogleraar internationaal recht Geert-Jan Knoops echter niet meteen voor de hand.

Zo is een hoge bewijslast nodig: "Er moet sprake zijn van persoonlijke verantwoordelijkheid. Je bent er niet door een groep of een bataljon aan te wijzen. Je moet precies aangeven wie je verdenkt. En in dit geval moet je ook de commandolijn aangeven: wie had het voor het zeggen en heeft besloten een raket te laten afvuren." Daarnaast zijn er nog procedurele en inhoudelijke obstakels, zei Knoops eerder tegen de NOS.

Bovendien zijn de drie nauw betrokken landen - Oekraïne, Rusland en Maleisië - geen verdragsstaten. Door de rechtsmacht van het strafhof te erkennen, heeft Oekraïne de drempel wel iets lager gemaakt.

Verdachten uitleveren

Andere mogelijkheden voor vervolging zijn een nationale rechtbank, een zelf opgezet tribunaal of een Lockerbie-variant. Maar welk vervolgingsmechanisme ook gekozen wordt, er blijft een groot probleem, zegt Knoops. "In bijna alle gevallen is vrijwillige medewerking van Rusland nodig. En dat lijkt op dit moment niet erg waarschijnlijk." Rusland heeft al meerdere keren aangegeven geen verdachten uit te willen leveren.

Eerder al vroeg Oekraïne aan het strafhof om mogelijke misstanden te onderzoeken die dat jaar plaats vonden onder het bewind van de verdreven president Viktor Janoekovitsj, op de Krim en in het oosten van Oekraïne.

Vorige week bestempelde het strafhof het conflict in Oost-Oekraïne tot een internationaal conflict tussen Rusland en Oekraïne. Daarop besloot president Poetin om de Russische ondertekening van het stichtingsverdrag van het Strafhof in te trekken.

Buk-raket

Bij de ramp met vlucht MH17 vielen 298 doden, onder wie 196 Nederlanders. Volgens het internationale MH17-onderzoeksteam is het toestel neergehaald met een Buk-raket die vanuit Rusland naar Oost-Oekraïne was gebracht. Het wapen is afgeschoten vanaf een veld in Oekraïne dat ten tijde van de ramp in handen was van pro-Russische rebellen. De lanceerinstallatie is daarna weer teruggebracht naar Rusland, aldus het Joint Investigation Team. Dat heeft honderd betrokkenen in beeld die mogelijk een rol speelden bij het afschieten van de raket.

Vanavond in Nieuwsuur een uitgebreid interview met Joeri Loetsenko over de bestrijding van corruptie in Oekraïne.