'Moord Van Gogh: het 9/11 van Nederland'
Door redacteur Niek Froma
De Amerikaanse ambassade in Den Haag omschrijft de moord op filmmaker Theo van Gogh als een keerpunt in het Nederlandse denken over de radicale islam. Diplomaten hielden nauwlettend de maatschappelijke en politieke gevolgen van de moord in de gaten en rapporteerden daarover geregeld in ambtsberichten richting Washington.
Wie op de term 'Van Gogh' zoekt in de berichten van de Amerikaanse ambassade in Den Haag krijgt 35 hits. De eerste is uit 2003 en beschrijft het bezoek van een Amerikaanse politicus aan Nederland. Onderdeel van zijn reis is een middagje in het Van Gogh Museum. Alle hits die volgen gaan over Theo van Gogh, de regisseur.
Politiek correct
Op 5 november 2004 wordt voor het eerst geschreven over de dood van de filmmaker, drie dagen nadat hij is vermoord door Mohammed B.. De Amerikanen maken een vergelijking met Pim Fortuyn: "De moord herinnert aan de aanslag op politiek dissident Pim Fortuyn die net als Van Gogh kritiek had op de islam en politieke correctheid."
Even verderop een typering: "Theo van Gogh was een bekende publicist en opinieleider met uitgesproken standpunten (en kleinzoon van Vincent van Goghs broer, Theo). Zijn ongezouten meningen over de islam leidde regelmatig tot scherpe kritiek uit islamkringen."
11 september
Het is september 2005. De ambassade beschrijft de terreurdreiging in ons land door extremistische moslims. In het bericht wordt de moord op Van Gogh vergeleken met de aanslagen van 11 september op het World Trade Center in New York. Volgens de ambassade is de moord "een vergelijkbare traumatische ervaring" en "een wake-up call voor de Nederlanders".
Een jaar na de moord verstuurt de ambassade een bericht naar het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken in Washington: "Van Gogh is het symbool geworden voor de vrijheid van meningsuiting en de noodzaak die te verdedigen. Er is een verhit debat ontstaan over hoe je om moet gaan met mensen die de vrijheid van meningsuiting, een Nederlandse kernwaarde, proberen te beperken."