De vlieg op de muur bij Timmermans
De nummer twee van de Europese Commissie was even de ster van de avond. Binnenkomst via de rode loper en een staande ovatie bij zijn entree, in het voor de gelegenheid tot filmzaal omgetoverde theater Carré. En dat allemaal vanwege de première van de film De Europeaan, die vanavond ook te zien is op NPO 2.
Filmmaker Dirk Jan Roeleven heeft meer dan een jaar lang als een vlieg op de muur het leven van Frans Timmermans gevolgd. Met als resultaat een inkijkje in hoe Europa werkt. Veel beelden van taxi's, vliegvelden, erewachten, plechtige ontvangsten en handjes schudden. Diplomatiek zijn en na afloop je hart luchten. Zo krijgen de Italianen ervan langs, maar beseft Timmermans dat hij niet te ver kan gaan, want hoe boos je in de politiek ook kan zijn, je moet verder.
Geïnteresseerden in de Europese politiek willen misschien nog wel veel meer zien, want tijdens het filmen werd de deal met Turkije over de vluchtelingen gesloten. Duidelijk wordt wel dat de toenmalige Turkse premier Davutoglu en Frans Timmermans goed met elkaar kunnen opschieten. Helaas zien we niet of er iemand met de vuist op tafel slaat en wie wat eist.
Wat we wel zien is een gedreven man, zegt NRC-correspondent Stephane Alonso. "Iemand die permanent bezig is met Europa. Maar we zien ook een boeiend portret van machteloosheid. Het is ontluisterend om te zien hoe weinig de Europese Commissie voor elkaar krijgt."
Dat is tevens de boodschap die de filmmaker Dirk Jan Roeleven zelf meegeeft. "Het werkt niet zoals het nu werkt, dat is me wel duidelijk geworden."
Timmermans op zijn beurt hoopt dat de film bijdraagt aan meer begrip voor Europa. "Als het helpt om Europa dichter bij de mensen te krijgen dan is het geslaagd."
Ik keek in dat zure gezicht van die Jeroen Pauw en heb me laten provoceren.
De Eurocommissaris beseft dat hij zich kwetsbaar heeft opgesteld. Bij het binnengaan van Carré erkent hij zenuwachtig te zijn. "Je wordt gedwongen om naar jezelf te kijken. Dat is niet altijd fijn."
Timmermans weet dat hij niet altijd populair is. De kritiek gaat hem niet in de koude kleren zitten. "Af en toe krijg ik de volle laag en dat raakt je."
Hij wordt nog altijd achtervolgd door zijn uitspraak over het mondkapje, dat bij een passagier van vlucht MH17 zou zijn gevonden. Het bleek niet te kloppen. In de film erkent hij dat het stom was en heeft er spijt van. "Ik keek in dat zure gezicht van die Jeroen Pauw en heb me laten provoceren. Dat is stom, je moet je nooit laten provoceren."
Menselijk wordt de film als het over zijn kinderen en Roda JC gaat. Voetbal is een rode draad door de documentaire. Zittend, mopperend op de tribune in Kerkrade als zijn ploeg weer eens punten verspeelt. Maar ook net voor een vergadering als hij met de Spanjaard en de Italiaan informeert naar de competitiewedstrijden in hun land. En zelfs op het hoogtepunt van de onderhandelingen over de vluchtelingendeal ontdekt hij in een hotel een tv met daarop een wedstrijd van Galatasaray, de club waar Wesley Sneijder actief is. "Kijk, die kleine is aan de bal."
Na afloop zijn de meningen van het publiek over het algemeen positief. Sonja Barend is vol lof over de filmmaker. Politiek commentator Kees Boonman is stiekem jaloers op het kijkje in de keuken. En Diederik Samsom, kandidaat-lijsttrekker bij de PvdA, vindt het een mooi portret van een uitermate intelligente man, zoals hij het omschrijft.