Trumps grote mond, Clintons e-mails: dit bepaalt de verkiezingen
1: De grote mond van Trump
Zelden joeg een presidentskandidaat zo veel bevolkingsgroepen tegen zich in het harnas als Donald Trump. Hij beledigde in een jaar tijd latino’s, gehandicapten, krijgsgevangenen, collega-politici, legerleiders, moslims, economen, journalisten en vrouwen. Het was een grote frustratie voor Trumps eigen adviseurs, die er maar niet in slaagden om hun kandidaat on topic te houden.
Een van die schadelijke momenten was eind juli tijdens de Democratische conventie. Op de laatste dag hield het Pakistaans-Amerikaanse echtpaar Khan een emotionele toespraak over hun in Irak gesneuvelde zoon. Vader Khan haalde tijdens die speech een kopie van de Amerikaanse grondwet uit zijn binnenzak en daagde Donald Trump uit om hem van hem te lenen.
"Zoek hierin de woorden ‘vrijheid en gelijke-rechtsbescherming’ maar eens op", zei Khan, zwaaiend met het boekje. "En bent u ooit op de militaire begraafplaats Arlington geweest? Kijkt u daar naar de graven van de moedige patriotten die zijn gestorven voor hun land. U vindt er mensen van allerlei geloven, geslacht en etniciteit. U, daarentegen, heeft nooit iets of iemand geofferd."
Trump reageerde geïrriteerd en insinueerde dat de Khans hun speech niet zelf hadden geschreven. Hij zei wel degelijk offers te hebben gebracht in zijn leven: "Ik heb vele duizenden banen gecreëerd, prachtige gebouwen ontwikkeld. Ik heb grootse successen beleefd. Ik denk dus dat ik veel heb gedaan."
Een storm van kritiek brak los. Trump had het in zijn hoofd gehaald om de ouders aan te vallen van een gedecoreerde en gesneuvelde officier. Dat viel slecht in Amerika, waar militairen die hun leven wagen voor hun vaderland veel respect genieten.
Direct erna zag Google een sterke piek in het aantal zoekopdrachten over "inschrijven om te stemmen".
2: Clinton en de 'deplorables'
"De helft van Donald Trumps aanhangers kun je indelen in wat ik noem: a basket of deplorables." Deze opmerking van Hillary Clinton, waarin ze een deel van Amerika wegzette als sneue types, zal haar nog lang worden nagedragen.
Ze zei het op 9 september tijdens een campagnebijeenkomst. Clinton verbaasde zich over mensen die Trump kritiekloos volgen en zich niet schamen voor zijn controversiële uitspraken. Clinton somde op: Racisten, seksisten, homofoben, xenofoben, noem maar op."
Een dag later bood Clinton min of meer haar excuses aan: "Gisteravond generaliseerde ik hevig. En dat is nooit een goed idee." Maar het kwaad was al geschied. Het woord deplorable werd een van de meest gebruikte termen op sociale media. En duizenden Trump-aanhangers voegden het als geuzennaam toe aan hun username. Overal doken Deplorable Johns en Deplorable Janes op.
Ze lachen de mensen uit, die de wegen bouwen waarover zij rijden.
Het was voor veel Amerikanen het bewijs dat Clinton elitair is en niets opheeft met de gewone burger. Donald Trump speelde daar direct op in. Hij schetste een beeld van Clinton en haar rijke Democratische donoren die vast ergens samen de draak steken met het incident.
"Ze lachen de mensen uit, die de wegen bouwen waarover zij rijden, die de gebouwen schilderen waarin zij spreekt. Hillary is een insider, die wordt gesteund door andere machtige insiders, en die Amerikanen aanvalt die zelf geen macht hebben."
3. Trump en vrouwen
Donald Trump leidde decennialang het leven van een playboy, omringde zich met de mooiste vrouwen en heeft vier kinderen uit drie huwelijken. Weinig Amerikanen namen hem die levensstijl van de rich and famous kwalijk, maar dat veranderde toen hij serieuze kans op het Witte Huis begon te maken.
Tijdens de voorverkiezingen waren er woordenwisselingen met Fox News-presentator Megyn Kelly. En tijdens een tv-debat confronteerde Hillary Clinton hem met zijn beledigende gedrag tegen een voormalige Miss Universe.
Het meest spraakmakend was een explosief artikel in The Washington Post op 7 oktober. Een journalist had video-opnamen uit 2005 in handen gekregen van een entertainmentprogramma.
Grab them by the pussy.
Daarin zitten Donald Trump en de presentator in een bus te wachten tot het programma begint. Maar de microfoons staan al aan en registreren hoe Trump vertelt over zijn poging om een getrouwde tv-presentatrice in bed te krijgen.
Hij schept op over zijn sterrenstatus, waardoor hij met vrouwen kan doen wat hij wil, zelfs hen in hun kruis grijpen. Trump spreekt de inmiddels historische perverse woorden "Grab them by the pussy".
De video ging viral, internet explodeerde, nieuwsprogramma’s veegden hun agenda’s schoon en praatten dagenlang nergens anders meer over. Prominente Republikeinen namen de ongekende stap om hun steun aan de eigen presidentskandidaat op te zeggen.
Velen zagen in de video het bewijs dat Donald Trumps extreme gedrag geen tijdelijke verkiezingsshow is, maar onderdeel van zijn levensstijl. Terwijl Trump zich verdedigde met de verklaring dat het slechts kleedkamerpraat was, en dat Bill Clinton in zijn tijd veel erger was, trad de ene na de andere vrouw in de openbaarheid met belastende verklaringen.
Die varieerden van handtastelijkheden in een vliegtuig, tot het ongewenst kussen van kantoorpersoneel en het onaangekondigd binnenlopen van kleedkamers waar soms minderjarige modellen zich omkleedden voor een schoonheidswedstrijd.
Eén vrouw beschuldigde Trump er via haar advocaat zelfs van dat hij haar in 1994 op 13-jarige leeftijd had verkracht tijdens een jetsetfeest in New York. De vrouw zag er na bedreigingen van af om in de openbaarheid te treden.
Welke beschuldigingen waar zijn en welke zijn verzonnen, maakt voor miljoenen vrouwen in de VS inmiddels niet meer uit. Zij vinden dat Trump geen president mag worden en zullen op Clinton stemmen. Uit peilingen blijkt dat zelfs blanke hoogopgeleide vrouwen in de Amerikaanse buitenwijken, doorgaans trouwe Republikeinen, vaak niet op Trump gaan stemmen.
4. Clintons e-mailgate en WikiLeaks
Al in maart 2015 werd bekend dat Hillary Clinton in haar tijd als minister van Buitenlandse Zaken gebruik maakte van een privé-server, waarmee ze zakelijke e-mails verstuurde. Het Congres en de FBI onderzochten of Clinton op deze manier gevoelige informatie had gedeeld met anderen, waardoor staatsgeheimen mogelijk zijn blootgesteld aan hack-aanvallen.
Deze zomer concludeerde FBI-directeur Comey dat er van strafbare feiten geen sprake was geweest, maar dat Clinton wel buitengewoon onzorgvuldig had gehandeld.
Donald Trump en de aan hem gelieerde belangengroepen begonnen vlijmscherpe campagnes om Clinton weg te zetten als een criminele en corrupte Washington-insider. Ze concentreerden zich op 33.000 e-mails die zouden zijn gewist of verdwenen. Volgens Trump hét bewijs dat Clinton dingen te verbergen heeft.
Een doorslaggevend moment kwam in juni, toen The Washington Post berichtte dat e-mail-adressen van de Democratische Partij waren gehackt. Het grootste slachtoffer van die hack, die wordt toegeschreven aan Russische geheime diensten, is Hillary Clintons campagnebaas John Podesta.
De vele gestolen mails kwamen in handen van WikiLeaks van Julian Assange. Die begon in oktober met het publiceren ervan. Meerdere mails wekken de indruk dat Clinton in haar tijd als minister van Buitenlandse Zaken veel aandacht schonk aan staatshoofden, regeringsleiders en multinationals die doneerden aan de Clinton Foundation. Pay-for-play werd een begrip. Wie betaalt krijgt een-op-eencontact met de Clintons.
Uit een andere gestolen e-mail wordt duidelijk dat de Democratische partijbons Donna Brazile vragen heeft kunnen inzien van een debat met Hillary Clinton en haar tegenstander in de voorverkiezingen Bernie Sanders. Brazile speelt die vragen door aan Clintons campagnemanager, waarmee de indruk wordt gewekt dat Clinton wordt bevoordeeld ten opzichte van Sanders.
Hillary Clinton reageert inhoudelijk niet op bevindingen van WikiLeaks. Ze benadrukt dat de e-mails zijn gestolen en dat de ware misdaad is gepleegd door Russische hackers. De Republikeinen spinnen intussen garen bij het schandaal. Een van Trumps vertrouwelingen maakt er geen geheim van dat contacten dicht bij WikiLeaks hem op voorhand inlichten over nieuwe publicaties.
De voorlopig laatste en meest schadelijke klap voor Hillary Clinton kwam op 28 oktober, minder dan twee weken voor de presidentsverkiezingen. FBI-directeur Comey meldt aan het Congres dat er nieuwe e-mails zijn gevonden die kunnen worden gelinkt aan de affaire van Clintons privéserver en die aanleiding geven om het onderzoek naar Clinton mogelijk te hervatten.
Het nieuws slaat in als een bom, omdat de FBI-directeur zo dicht tegen 8 november het risico neemt dat hij het verloop van de verkiezingen beïnvloedt. Het komt hem op veel kritiek te staan, van zowel Democraten als Republikeinen. In opiniepeilingen zet de neerwaartse trend voor Hillary Clinton, die al voor Comey’s brief was ingezet, door.
Geen normale verkiezingen
Het lijdt geen twijfel dat elk van deze bepalende momenten in een ‘normale’ presidentsverkiezing al genoeg zou zijn geweest om de kansen van een kandidaat om zeep te helpen. Maar de verkiezingen van 2016 zijn niet normaal. En dus staan beide kandidaten na een waslijst aan schandalen, onhandige en ronduit beschamende momenten nog fier overeind.
Toch lijkt Hillary Clinton de grootste schade te hebben geleden. Maandenlang was zij de gedoodverfde eerste vrouwelijke president van Amerika; gesteund door een duizelingwekkende kas, opbeurende economische cijfers en met de huidige, immens populaire president Barack Obama aan haar zijde.
Toch slaagt zij er niet in om een politiek onervaren tegenstander uit te schakelen. Dat ligt aan die tegenstander, dat ligt aan een immens gevoel van onvrede in het land, maar het ligt ook zeker aan haarzelf.
Bezoek NOS The Series, onze speciale videosite: