Een op de drie gevangenissen verkocht

Het Rijk heeft na vijf jaar bijna een derde van de te verkopen gevangenissen verkocht. De panden zijn gewilder nu de vastgoedmarkt aantrekt. Toch is omvorming moeilijk omdat de gemeenten er lang over doen om een nieuwe bestemming te bepalen voor de panden. In afwachting van een nieuwe bestemming worden veel inrichtingen gebruikt voor de opvang van asielzoekers.

Onder leiding van voormalig staatssecretaris Fred Teeven belandden de afgelopen vijf jaar ruim 25 gevangenissen op de verkooplijst. Het aantal gevangenen daalt. Daarnaast is er minder plek nodig, nu gevangenen met zijn tweeën in een cel mogen worden geplaatst.

Inmiddels zijn er acht verkocht. Ze worden omgevormd tot onder meer opvanglocaties voor dak- en thuislozen, hotels en zorginstellingen.

Trage gemeenten

Directeur-generaal Jaap Uijlenbroek van de Rijksvastgoeddienst is positief gestemd over de verkoop, die zijn dienst uitvoert. "Ik zie heel veel beweging op de markt", zegt hij. "Er zijn steeds meer partijen die ons benaderen met initiatieven. Voorheen moesten we zelf veel meer moeite doen."

Toch duurt het lang voor een verkoop rond is. "De gemeentelijke besluitvorming is heel bepalend voor het tempo", stelt Uijlenbroek. Voordat er eensgezindheid is over een nieuwe bestemming, "ben je zo twee jaar verder". Zo wilde de gemeente Haarlem eerst wel zelf de koepelgevangenis kopen, toen weer niet en uiteindelijk wel.

Om de gebouwen niet te laten verloederen, krijgen de panden een tijdelijke bestemming. Creatieve bedrijven mogen zich er bijvoorbeeld vestigen, maar de meeste panden worden gebruikt voor de opvang van asielzoekers. Op het hoogtepunt werden vijftien gevangenissen hiervoor gebruikt. Nu het aantal asielzoekers daalt, zijn het er nog tien.

De belangstelling voor de gevangenissen loopt sterk uiteen. Vooral bepalend is de locatie. Hij verwacht dan ook veel van de verkoop van de Bijlmerbajes, die een maand geleden te koop werd gezet. Minimale opbrengst: 60 miljoen euro. "Dat is een topplek in Amsterdam. Ik verwacht dat dat een heel succesvol traject wordt."

Lastiger wordt het als het gaat om monumentale gebouwen, zoals de koepelgevangenissen in Breda, Haarlem en Arnhem. Daar is voor elke kleine verbouwing al toestemming nodig. Maar omdat deze op "schitterende plekken" staan in de stad, verwacht hij hier uiteindelijk ook een goede uitkomst. De Bredase en Haarlemse koepelgevangenissen zijn de afgelopen weken te koop aangeboden aan de gemeente. In Haarlem komt mogelijk een vestiging van een University College, als de koop doorgaat.

Slopen

Vooral inrichtingen in krimpgebieden kunnen problematisch worden om te verkopen. "In Veenhuizen bijvoorbeeld zit nog het COA. Daar zie je niet snel nieuwe ondernemers zich vestigen. Dat is echt een puzzel naar mogelijkheden."

Hij verwacht dat voor een aantal lege gevangenissen geen toekomst meer is. Die zullen verdwijnen. "Als het echt onverkoopbaar is, kost het alleen maar geld. Dan kun je beter slopen."