Rechter beslist: wie is de baas over de brexit?
Wie bepaalt het stappenplan van de brexit in Groot-Brittannië? Ik, zegt premier May. Wij, zegt een groot deel van het parlement. Die strijd voeren het Lagerhuis en regering al sinds de uitslag van het brexit-referendum in juni. Vandaag spreekt een rechter zich erover uit, nadat een groep gewone Britten er een zaak tegen de regering over had aangespannen.
De groep is het namelijk volstrekt oneens met de premier. "Ze bewandelt een gevaarlijk pad. De regering misbruikt op deze manier haar macht", zegt de Londense rechtenstudent en eiser Tahmid Chowdhury. De groep eisers is verder een divers gezelschap; ook een kapper en een zakenvrouw, een Britse expat, iemand uit Gibraltar, een Noord-Ier en een Welshman horen erbij.
"We zijn gewone Britten die het tegen de regering opnemen. Het is een beetje David tegen Goliath", zegt Chowdhury. Maar hun actie kreeg veel steun. Via crowdfunding haalden ze bijna 200.000 euro op, genoeg om de kostbare advocaten te kunnen bekostigen.
Theresa May kondigde vorige maand aan dat ze uiterlijk eind maart wil beginnen met de onderhandelingen over een vertrek uit de EU. Dan stelt ze officieel Artikel 50 in werking, de procedure die een exit uit de EU regelt. Vanaf dat moment hebben de Britten twee jaar om de Unie te verlaten.
May wil Artikel 50 'triggeren' zonder dat eerst aan het Lagerhuis voor te leggen. Niet nodig, zegt ze. "Het Britse volk heeft zich in het referendum uitgesproken, nu gaan wij de wil van het volk uitvoeren."
"Hoe kun je nou de moeder aller parlementen buitenspel willen zetten?", vroeg de liberale parlementariër en voormalig vicepremier Nick Clegg zich af. "Het parlement moet de regering ter verantwoording kunnen roepen." Ook Labour-leider Jeremy Corbyn wil meer inspraak. "We weten al niet wat de onderhandelingsstrategie van deze regering is, want veel gebeurt in het geheim. Nu wil ze ook nog dat het parlement geen controle kan uitoefenen."
Maar May hield tot nu toe voet bij stuk. De premier weet immers dat een ruime meerderheid van de Britse parlementariërs tegen een brexit was. Hoe meer zij over het brexit-proces te zeggen krijgen, hoe meer controle en grip zij verliest.
Rechterlijke uitspraak
Dat maakt de uitspraak van de rechter, om 11.00 uur Nederlandse tijd, zo interessant. Gaat hij mee met de argumenten van de regering, of niet?
Als May de zaak verliest, dan zal het parlement moeten instemmen met het beginmoment van de onderhandelingen. Het is goed mogelijk dat meer zeggenschap voor het parlement betekent dat de gesprekken met Brussel in dat geval later dan eind maart zullen beginnen. "En het gaat over meer dan dat", zegt Sara Hagemann, EU-expert aan de London School of Economics. "De uitspraak zegt ook veel over hoe de machtsverhoudingen liggen in de periode daarna, als de daadwerkelijke onderhandelingen gevoerd moeten worden."
Wat de uitspraak van het Hooggerechtshof ook zal zijn, er is voor beide partijen de mogelijkheid om in beroep te gaan. Het Supreme Court, de Hoge Raad, zal in dat geval de zaak begin december behandelen.