Alarmerend tekort aan gespecialiseerde verpleegkundigen dreigt
Hugo van der Parre
Researchredacteur
Als er niets gebeurt, loopt het tekort aan gespecialiseerde verpleegkundigen, operatieassistenten, anesthesiemedewerkers en een aantal andere ondersteunende beroepen in de ziekenhuizen de komende jaren fors op. De instroom van nieuwe leerlingen moet voor sommige beroepen drie keer zo groot worden als nu het geval is.
Dat staat in een rapport van het Capaciteitsorgaan in handen van de NOS. Het Capaciteitsorgaan, dat adviseert aan het ministerie van Volksgezondheid, is het bureau dat berekent hoeveel medisch personeel er in de toekomst nodig is. De Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen reageert geschrokken en wil dat er snel maatregelen worden genomen.
De tekorten zijn ontstaan doordat er te weinig geld is gestoken in opleidingen. Ook speelt mee dat de interesse voor de beroepen afneemt.
Grote stijging nodig
De instroom van verpleegkundigen naar opleidingen tot gespecialiseerd verpleegkundige, moet komende jaren omhoog van ruim 1200 naar bijna 2100 per jaar, een stijging van 70 procent. Het gaat dan om bijvoorbeeld gespecialiseerde verpleegkundigen voor dialyse van nierpatiënten, de intensive care, de kinderafdeling, oncologie, de spoedeisende hulp en voor de intensive care van de afdeling neonatologie.
Bij de zogeheten medisch ondersteunende beroepen is de nood nog hoger. Daar is een groei nodig van 158 procent, van 400 naar ruim 1000 per jaar. Medisch ondersteunende beroepen zijn bijvoorbeeld anesthesiemedewerkers, OK-assistenten, radiolaboranten, infectiepreventie-medewerkers en gipsverbandmeesters. Deze tekorten komen boven op het nijpend tekort aan cardiologieverpleegkundigen, waar de NOS eerder over berichtte.
Onvoldoende
De opleiding van deze mensen gebeurt in de ziekenhuizen. Die hebben de opleidingen tot gespecialiseerd verpleegkundigen en de ondersteunende medische beroepen de afgelopen jaren laten versloffen: er is onvoldoende geld in gestoken en er zijn minder nieuwe medewerkers opgeleid dan was gepland. Daardoor is het tekort groter geworden.
Maar er is ook onvoldoende belangstelling voor de zorgberoepen. Het lukt ziekenhuizen niet om voldoende (leerling-)verpleegkundigen te werven die ze kunnen opleiden voor meer gespecialiseerde functies.
Bovendien ontstaat er direct een probleem als een verpleegkundige van een bepaalde afdeling wil doorstromen naar een andere. De doorstromer moet dan vervangen worden en dat is door de schaarste niet altijd eenvoudig.
Geld geen probleem
Geld is op zich niet het probleem. Sinds een aantal jaren is er het Fonds Ziekenhuisopleidingen van het ministerie van VWS. Elk jaar is er 100 tot 150 miljoen euro beschikbaar voor ziekenhuisopleidingen, een bedrag dat in 2018 oploopt tot 227 miljoen euro. Een deel van dat geld is niet besteed.
De Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ) wil dat de ziekenhuizen snel werk maken van hun opleidingen. Voorzitter Yvonne van Rooy pleit ervoor dat alle beperkingen worden opgeheven die vaak nu nog het opleiden van mensen bemoeilijken. Ziekenhuizen hebben nu vaak weinig zin om verpleegkundigen op te leiden voor een andere functie, omdat er meteen elders weer een gat ontstaat.
Vacatures
Voor een aantal beroepen is het nu al nijpend om kandidaten te vinden. Veel vacatures staan meer dan drie maanden open. Het aantal vacatures is het hoogst in de regio's Noordwest-Nederland en Rijnmond. Het moeilijkst zijn klinisch perfusionisten te vinden (dat is iemand die de hartlongmachine bedient tijdens een operatie waarbij hart en longen zijn stilgelegd), maar ook vacatures voor SEH-verpleegkundigen en oncologieverpleegkundigen blijken moeilijk te vervullen.