Hoe schadelijk zijn de Wikileaks-onthullingen voor Clinton?
Zijn ze het bewijs van de corruptie van crooked Hillary die met Wall Street en rijke donoren samenspant om de presidentsverkiezingen te manipuleren? Of bewijzen ze juist een uitgebreid complot van de Russische staat om de Amerikaanse verkiezingen te ontregelen, waarbij het Kremlin dankbaar gebruikmaakt van de Poetin-vriendelijke marionet Donald Trump? Het zijn twee verschillende lezingen van een controverse die Amerika al weken bezighoudt: de Podesta-mails, de mailaffaire die Clinton al voor het heropende FBI-onderzoek voor haar kiezen kreeg.
Bijna dagelijks lekt klokkenluiderswebsite WikiLeaks mails uit de Clinton-campagne. In tegenstelling tot e-mailgate gaat het hier niet om correspondentie van Hillary Clinton zelf. De berichten zijn afkomstig van John Podesta, de campagnemanager van Clinton. Sinds 7 oktober heeft WikiLeaks tienduizenden pagina's van Podesta gepubliceerd.
Clinton heeft de onthullingen tot nu toe grotendeels genegeerd. Volgens haar zijn de mails gehackt door de Russische inlichtingendiensten in opdracht van president Poetin. Woordvoerders van de Democratische presidentskandidaat hebben herhaaldelijk gezegd dat de Russen misinformatie verspreiden door de bewoordingen in de mails opzettelijk te veranderen. Hun conclusie: het lek van WikiLeaks is niet te vertrouwen.
Russische overheid
Maar is dat ook echt zo? Clinton krijgt bijval van de Amerikaanse inlichtingendiensten die de hack onderzochten. In augustus concludeerden de inlichtingendiensten dat de Russische overheid erachter zat. Op 20 oktober zette James Clapper, Director of National Intelligence, die waarschuwing kracht bij. "De e-mails die zijn vrijgegeven door WikiLeaks, komen overeen met methodes en motivatie van de Russen. We zouden niet tot deze conclusie zijn gekomen, als we er niet zeker van waren."
De inlichtingendiensten hebben geen bewijzen openbaar gemaakt die hun conclusie ondersteunen. Commerciële veiligheidsbedrijven die het lek onderzochten, kwamen wel met specifieke informatie. Het bedrijf Dell SecureWorks concludeerde eerder dit jaar al dat twee hackerscollectieven die aangestuurd zouden worden door Russische inlichtingendiensten, e-mails van Democratische medewerkers hadden gehackt.
De eerste groep staat bekend als Fancy Bear en zou zijn gelinkt aan de Russische militaire inlichtingendienst GRU. De tweede groep, Cozy Bear, heeft volgens Dell SecureWorks banden met de Russische geheime dienst FSB. De onderzoekers viel een paar zaken op. De hackers maakten gebruik van dure, complexe software, wat duidde op inmenging van een staatsapparaat. De methodes die ze gebruikten, waren eerder toegepast op vijanden van de Russische staat, zoals de regeringen van Oekraïne en Georgië. Bovendien waren de hackers alleen actief tijdens de kantooruren van de Russische overheid. Als het lunchtijd was in Moskou, stopten de hack-activiteiten.
Het Clinton-kamp suggereert dat de Russen de mails van de Democratische presidentskandidaat gemanipuleerd hebben, maar heeft tot nu toe nog geen bewijzen aangeleverd. Vooralsnog lijken de mails authentiek. Hoe dan ook, de Podesta-mails zijn pijnlijk voor Clinton. De Amerikaanse media en tegenstanders van Clinton citeren al weken gretig uit de duizenden pagina's. Maar zijn ze ook het bewijs dat Clinton de wet overtreedt en de verkiezingen manipuleert, zoals Donald Trump zegt? Om die vraag te kunnen beantwoorden, nemen we de opvallendste onthullingen onder de loep.
Clinton en Wall Street
Hillary Clinton heeft de afgelopen jaren achter gesloten deuren toespraken gehouden voor Wall Street-bankiers, waarvoor ze vorstelijk betaald werd ($225.000 per toespraak). Haar Democratische rivaal Bernie Sanders eiste tijdens de voorverkiezingen dat ze die toespraken openbaar maakte, maar Clinton weigerde dat te doen. Nu weten we waarom. Op campagne pleit Clinton voor strenge hervormingen van de financiële sector, maar tegenover bankiers slaat ze achter gesloten deuren een vriendelijkere toon aan.
De publieke Clinton en de privé Clinton blijken andere opvattingen te hebben. Zo pleit ze tegenover bankiers voor "open handel en open grenzen" en zegt ze dat het "mijn droom is" om van het westelijke halfrond een grote "vrijhandelszone" te maken. Tegenover kiezers vertelt Clinton een ander verhaal. Ze heeft zich gekeerd tegen het vrijhandelsverdrag Trans-Pacific Partnership (TTP) en pleit voor strenge grenscontroles. Campagnemedewerkers waren zich bewust van deze tegenstrijdigheden, zo blijkt uit de e-mails van Podesta. In de correspondentie markeren medewerkers delen van de toespraak als "awkward". Ze beseffen dat de toespraken politieke schade kunnen aanrichten.
Kreeg Clinton debatvragen toegespeeld?
Op 13 maart trad Clinton op in een zogeheten townhall meeting van CNN, waarbij het publiek vragen kon stellen aan de Democratische presidentskandidaat. Een vraag ging over doodstraf: moest die worden afgeschaft? Een dag eerder had Donna Brazile, toen de vice-partijvoorzitter van de Democraten en tevens commentator bij CNN, een e-mailwisseling met Jennifer Palmieri, hoofd communicatie van Clinton. In een e-mail, getiteld "Soms krijg ik de vragen van tevoren", zegt Brazile dat er één vraag is die haar zorgen baart. Vervolgens beschrijft ze een vraag over de doodstraf, die sterk lijkt op de vraag die CNN een dag later zou stellen aan Clinton. Brazile ontkent dat ze vragen heeft gekregen van CNN. Maar toen ze aan de tand werd gevoeld door Fox News, was haar verdediging niet bepaald overtuigend.
Bill Clinton verdiende miljoenen aan fondsenwerving
De onthullingen maken ook duidelijk dat de belangen van Clintons liefdadigheidsinstelling de Clinton Foundation en commerciële belangen van Bill Clinton soms dwars door elkaar liepen. Zo lobbyde Douglas Band, een assistent van Bill Clinton, bij grote bedrijven als Coca-Cola en Dow Chemical voor donaties aan de Clinton Foundation. Hij vroeg diezelfde donoren om Bill Clinton lucratieve spreekbeurten te geven. Zijn missie was succesvol. In een memo van november 2011 schrijft hij dat hij "persoonlijk meer dan $50 miljoen aan winstgevende activiteiten heeft veiliggesteld voor president Clinton". Dit riep irritatie op bij Clintons dochter Chelsea die zich zorgen maakte over belangenverstrengeling. Ook was ze bang dat Band de Clinton Foundation als melkkoe gebruikte om zijn eigen adviesbureau te spekken. Band reageerde gepikeerd op Chelsea, die hij een "verwend nest" noemde.
De 12 miljoen dollar van Marokko
Hillary Clinton had beloofd een liefdadigheidsevenement in Marokko te bezoeken in ruil voor een donatie van 12 miljoen dollar van de koning van Marokko. Medewerkers maakten zich zorgen over deze donatie. Het wekte de indruk van pay-to-play, terwijl Clinton op het punt stond haar kandidatuur bekend te maken voor het Amerikaanse presidentschap. Uiteindelijk besloot Clinton op aandringen van haar adviseurs niet naar Marokko te reizen en stuurde ze Bill en Chelsea Clinton in haar plaats. Uit de e-mails wordt duidelijk dat de Marokkaanse koning niet blij was. "Ze heeft deze puinhoop veroorzaakt en ze weet het", schrijft Clintons rechterhand Huma Abedin.
Roddel en achterklap
De e-mails laten zien hoe de Clinton-campagne soms denigrerend sprak over bondgenoten en rivalen. Clintons campagnemanager John Podesta noemt Bernie Sanders in één van de e-mails een oen. Fracties binnen de partij, zoals zwarte Democratische politici, worden ingedeeld in specifieke "food groups". Neera Tanden, een bondgenoot van Hillary Clinton, windt er geen doekjes om als ze praat over de aarzeling van Clinton om excuses aan te bieden voor gemaakte fouten. "Dat is haar achilleshiel." Podesta over de Democratische gouverneur van New Mexico: "He can be a dick."
Tot nu toe heeft Wikieaks geen strafbare feiten aan het licht gebracht. Het maakt vooral duidelijk dat de grenzen tussen Clinton de politicus, Clinton de grootverdiener en Clinton de filantroop erg vaag zijn.
Goudmijn aan informatie
Het levert niettemin een interessant inkijkje in de Clinton-machine op. Voor politicologen en liefhebbers van Amerikaanse presidentscampagnes geven de e-mails zeldzame toegang tot een ware goudmijn aan informatie. Als je de duizenden e-mails doorspit, blijft vooral de indruk hangen van een zorgvuldig georkestreerde campagne waarbij niets aan het toeval wordt overgelaten. Ideeën worden eindeloos getest en campagnemedewerkers overleggen soms weken over en weer voordat ze de beleidsvoorstellen naar buiten brengen. Zo bespraken medewerkers maar liefst 85 mogelijke campagneslogans, voordat ze een definitief besluit namen ("Stronger together").
Die ultra-voorzichtige houding is natuurlijk geboren uit de mislukte campagne van 2008, die zich kenmerkte door chaos en interne ruzies. In 2016 wordt alles in het werk gesteld om een herhaling van die fouten te voorkomen. De Clinton-machine is een stuk strakker geregisseerd, maar geeft daarom vaak een krampachtige indruk.
Afleiding
Al deze onthullingen hadden Clinton veel meer schade kunnen aanbrengen dan nu het geval is. WikiLeaks begon de e-mails te publiceren een dag nadat de beruchte "pussy"-video van Trump naar buiten was gekomen. De schandalen en controverse waarin Trump verwikkeld is, hebben de aandacht van de Podesta e-mails afgeleid en daarmee is de schade voor Hillary Clinton relatief beperkt gebleven. Wellicht dat daar nu verandering in komt, nu de FBI het onderzoek naar e-mailgate heeft heropend.
Het echte probleem voor Clinton zal pas ná 8 november beginnen. Als ze president wordt, dan zullen de Republikeinen haar geen wittebroodsweken gunnen. De onthullingen van WikiLeaks hebben de Republikeinen munitie gegeven om haar te blijven aanvallen. "We hebben genoeg doelwitten", zei het Republikeinse Congreslid Jason Chaffetz, die voorzitter is van het machtige House Oversight Committee.
Hij dreigt nu een eindeloze stroom onderzoeken te beginnen naar Clinton, als ze het Witte Huis betreedt. "Al voor dag één hebben we voor twee jaar aan materiaal klaarstaan. Ze is vier jaar minister van Buitenlandse Zaken geweest en het ziet er niet goed uit voor haar." Zo kan WikiLeaks haar nog jaren achtervolgen.
Voor meer over de Amerikaanse verkiezingen, ga je naar de speciale videosite van NOS The Series: