Kabinet beëindigt zelfstandigheid ProRail om problemen op spoor
Het kabinet draait de verzelfstandiging van ProRail terug. Het staatsbedrijf wordt een zelfstandig bestuursorgaan onder het ministerie van Infrastructuur, melden Haagse bronnen aan de NOS. Daarmee krijgt het kabinet er meer grip op. ProRail is verbijsterd over het principe-besluit dat het kabinet vrijdag op voorstel van staatssecretaris Dijksma heeft genomen en waarschijnlijk komende week bekendmaakt.
Het kabinet wil dat het onderhoud van het spoor verbetert, zodat de overlast door computerstoringen en sein- en wisselstoringen afneemt. Bovendien wil het kabinet beter zicht hebben op de financiën van ProRail. De afgelopen jaren werd het kabinet meermalen verrast door kostenoverschrijdingen.
ProRail krijgt jaarlijks 2,5 miljard euro voor aanleg en onderhoud van het spoor. Het grootste deel komt van het Rijk. Doordat ProRail nu een zelfstandig staatsbedrijf is, heeft het Rijk alleen als aandeelhouder invloed. Het kabinet wil voorkomen dat het zoals vorig jaar geconfronteerd wordt met onverwachte tekorten.
Een zelfstandig bestuursorgaan wordt niet rechtstreeks aangestuurd door de minister of staatssecretaris. Wel kan het kabinet er beter toezicht op houden dan op een staatsbedrijf. Het kan besluiten terugdraaien en bestuurders benoemen en ontslaan. Voorbeelden van zelfstandige bestuursorganen zijn De Nederlandsche Bank en het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers.
Duurdere treinkaartjes
ProRail noemt het besluit onverstandig en overhaast, omdat er nog onderzoek wordt gedaan naar de gevolgen van zo'n reorganisatie. Het wijst op de grote gevolgen voor de hele spoorsector en het personeel van ProRail.
Volgens een uitgelekt onderzoek van ProRail kan het ongedaan maken van de verzelfstandiging leiden tot duurdere treinkaartjes. In het rapport staat dat het bedrijf als zelfstandig bestuursorgaan btw-plichtig wordt en allerlei belastingen moet betalen. Bronnen rond het kabinet vegen dat argument van tafel: "Het is natuurlijk niet voor het eerst dat het kabinet met dit bijltje hakt. Dat wordt natuurlijk goed geregeld", zegt een bron tegen de NOS.
Onder het personeel van ProRail heerst grote onzekerheid over de gevolgen voor hun arbeidsvoorwaarden. Het kabinet wil het personeel zoveel mogelijk tegemoetkomen. Zo blijven medewerkers aangesloten bij het pensioenfonds voor spoorwegpersoneel. Een overstap naar ambtenarenfonds ABP zou nadelig uitpakken.
In een brandbrief waarschuwde de spoorsector het kabinet twee weken geleden nog voor overhaaste beslissingen. "In het belang van ruim één miljoen dagelijkse spoorreizigers, de Nederlandse industrie en de spoorsector doen wij een beroep op u om niet over één nacht ijs te gaan." De brief is ondertekend door acht organisaties waaronder de NS, Koninklijk Nederlands Vervoer, FNV Spoor en reizigersorganisatie Rover.
Verstoorde relatie
Ondanks de kritiek zet staatssecretaris Dijksma door. Zij wil een einde maken aan de verstoorde relatie met de spoorbeheerder. Voormalig staatssecretaris Mansveld moest bij herhaling in de Tweede Kamer uitleggen dat ProRail weigerde informatie en documenten ter beschikking te stellen, zelfs als het over de dreigende tekorten voor spooronderhoud ging. Bronnen bij het ministerie melden dat ook de huidige staatssecretaris Dijksma een paar keer in aanvaring met ProRail is gekomen, omdat het bedrijf weigerde informatie te delen.
