Máxima opent tentoonstelling over 'classy dame' Anna Paulowna

Koningin Máxima heeft in Museum Paleis Het Loo de tentoonstelling ‘Anna Paulowna, een kleurrijke koningin’ geopend.

Dit jaar is het 200 jaar geleden dat Anna Paulowna, de dochter van de Russische tsaar Paul I, naar Nederland kwam als bruid van de latere koning Willem II. Door dit huwelijk raakte het Huis van Oranje nauw verbonden met de Russische Romanov-dynastie, waar Anna Paulowna als grootvorstin toe behoorde.

De tentoonstelling, die vanaf morgen open is voor het publiek, laat haar levensverhaal zien aan de hand van een groot deel van haar bezittingen. Anna Paulowna wordt door het museum een 'classy dame' genoemd die hield van keizerlijke glitter en glans en dat is goed te zien op de tentoonstelling. Het gaat om objecten uit internationale collecties die nog niet eerder in Nederland tentoongesteld zijn, zoals jurken, juwelen, servies en kunst.

Levensverhaal

De spullen op de tentoonstelling geven een goed beeld van het leven van Anna Paulowna in Nederland.

Ze komt in beeld als Alexander, de broer van Anna Paulowna, Paul I na diens dood opvolgt als tsaar en op zoek gaat naar een geschikte huwelijkskandidaat voor zijn zus. Hij heeft kroonprins Willem in het vizier. Willems verloving met de Engelse kroonprinses Charlotte was net op een fiasco uitgelopen, dus het voorstel van tsaar Alexander voor een huwelijk met de 21-jarige Anna Paulowna komt voor het Nederlandse hof als een geschenk uit de hemel.

Het huwelijksfeest in Sint Petersburg, in februari 1816, duurt elf dagen en wordt gevierd met veel Russische pracht en praal.

Etiquette

Anna Paulowna neemt veel kostbaarheden mee naar Nederland: stoffen, juwelen, meubelen, siervoorwerpen, portretten, schilderijen en zelfs een complete kerkuitrusting. Veel van die spullen zijn dus nu te zien op de tentoonstelling.

Anna Paulowna moet wennen aan het wat kille en sobere hof in Nederland en ze begrijpt als ‘tsarendochter’ niet waarom de koninklijke familie zo dicht bij het volk staat. Volgens de Russische etiquette moet een fatsoenlijke vorst of vorstin juist afstand bewaren.

Willem en Anna Paulowna krijgen vijf kinderen: Willem (de latere koning Willem III), Alexander, Hendrik, Casimir (die al op jonge leeftijd overlijdt) en Sophia.

In 1840 wordt Willem II koning en dan breekt voor Anna Paulowna een glorietijd aan: ze is nu koningin der Nederlanden. In het dagelijks leven houdt ze zich bezig met liefdadigheid, maar tijdens officiële gelegenheden aan het hof haalt ze alles uit de kast om haar koninklijke grandeur te laten zien.

Het koningschap van Willem II duurt maar krap negen jaar. Hij overlijdt in 1849 vrij plotseling, tot groot verdriet van Anna Paulowna. Naast het verlies van haar man betreurt ze ook het einde van haar positie als koningin. Haar rol is uitgespeeld en wordt overgenomen door haar schoondochter Sophie van Württemberg, aan wie ze een uitgesproken hekel heeft.

Schuld

Ze heeft nog meer verdriet te verwerken: een jaar voor de dood van haar man heeft ze haar zoon Alexander verloren, die ze liever op de troon had gezien dan haar oudste zoon Willem III.

Willem II laat een flinke schuld achter. Zijn persoonlijke kunstcollectie, met veel waardevolle objecten, wordt geveild en verdwijnt bijna geheel naar het buitenland.

Anna Paulowna woont de rest van haar leven voornamelijk in Paleis Soestdijk, waar ze een teruggetrokken en eenzaam bestaan leidt. In 1865 overlijdt ze na een kort ziekbed.