Rechtszaak over Krim-goud wordt politiek steekspel

In een bomvolle rechtszaal in Amsterdam is de politieke spanning voelbaar. Russische en Oekraïense media zijn massaal aanwezig. "Je merkt dat dit politiek is over de rug van cultuurhistorisch erfgoed", zegt verslaggever Maino Remmers, die de rechtszaak voor de NOS volgt.

Inzet is de collectie gouden voorwerpen uit de Krim die voor een tijdelijke expositie waren uitgeleend aan het Allard Pierson Museum in Amsterdam. Toen de expositie voorbij was, had Rusland de Krim geannexeerd. En toen was de vraag: moeten de stukken terug naar de Krim of behoren ze toe aan de Oekraïense overheid?

Uit angst voor claims hield het Allard Pierson Museum de stukken in Amsterdam. Deze rechtszaak moet voor alle partijen duidelijkheid brengen. Liefst zo snel mogelijk, vindt het Amsterdamse museum, want de opslag, de verzekering en de advocaten kosten handenvol geld.

Schuldig

De rechtszaak raakt Valentina Mordvintseva heel persoonlijk. De archeologe uit de Krim stelde destijds zelf voor om de voorwerpen uit te lenen aan het Allard Pierson Museum, niet wetende dat het schiereiland in de tussentijd zou worden geannexeerd. Nu eist de Oekraïense regering in Kiev de voorwerpen op, terwijl alle documentatie van diezelfde stukken nog op de Krim ligt. De voorwerpen dreigen verweesd te raken, zoals dat heet.

"Ik voel me heel erg schuldig", vertelt Mordvintseva in de rechtszaal. "De collecties zijn verstoord geraakt. Het is alsof je een bladzijde wegscheurt uit een bijzonder boek. Deze zaak moet niet over politiek gaan. De spullen komen uit onze bodem en moeten dus terug naar de Krim."

Paspoort

Maar het is wel degelijk een politieke kwestie geworden, want de Oekraïense regering is bang dat de collectie naar Moskou verdwijnt. Dat is eerder ook gebeurd met andere cultuurhistorische voorwerpen uit de Krim. "Met welk paspoort komen de mensen uit de Krim hier eigenlijk?", vraagt een vertegenwoordiger van Kiev retorisch.

Ook het Allard Pierson Museum heeft maar één belang: de stukken moeten zo snel mogelijk weg uit Amsterdam. Het museum wil bovendien een vergoeding voor de gemaakte kosten. Maar het ziet er niet naar uit dat er snel een oplossing komt. De rechter komt op 14 december weliswaar met een uitspraak, maar dat kan ook een tussenvonnis zijn.

Zelfs als de rechter de stukken meteen aan Oekraïne of de Krim toewijst, is de zaak niet afgesloten. Een advocaat van de Oekraïense regering zegt: "We kunnen nog naar het hof, dan nog naar de Hoge Raad en weer terug. Als het een beetje tegenzit, zijn we hier nog wel vijf jaar mee bezig."