Elke middag zat Sonja's zoon thuis: ik zag hem veranderen

"Ik zag dat de vrolijkheid verdween. Hij werd vlakker." Dat zegt Sonja Toet over haar 15-jarige autistische zoon Rick, die tot voor kort behoorde tot de zogeheten 'thuiszitters': kinderen die geen passende onderwijsplek hebben en daarom noodgedwongen thuiszitten. Onterecht, concludeerde oud-Kinderombudsman Marc Dullaert na onderzoek.

Volgens Dullaert zitten duizenden kinderen onterecht thuis, omdat sommige scholen en gemeenten te weinig doen om een passende onderwijsplek voor de leerlingen te vinden. Een probleem waar ook Toet tegenaan liep toen ze probeerde een oplossing voor haar zoon te vinden.

De problemen bij Rick begonnen toen hij naar de middelbare school ging. Net als de basisschool waar hij op zat, was het een speciale school. Toch kon hij niet goed meekomen. In tegenstelling tot zijn kleine klas op de basisschool, kwam hij hier in een grotere klas terecht. Rick zat veel alleen op de gang te werken en werd gepest.

Rick werd in een kleinere klas gezet, maar alleen 's ochtends. De kinderen namen in de middag toch niets meer op, zei de school. "Ik was het daar niet mee eens, want ik denk dat Rick 's middags wel iets opneemt als hij extra begeleiding krijgt. Maar ik kreeg te horen dat er geen andere oplossing was." En dus zat Rick iedere middag thuis. Negen maanden lang.

Dat trok een wissel op het hele gezin. Rick sliep niet meer goed en hield ook zijn moeder wakker. "Het was een kind zonder gedragsproblemen, maar doordat hij 's middags thuis kwam te zitten, ontwikkelde hij die wel. Hij zat tot die tijd altijd op school, en ineens werd die structuur doorbroken. Dat was zo intens voor hem, dat ik mijn kind zag veranderen."

De situatie werd zo onhoudbaar, dat Toet haar zoon een tijdje naar een dagbesteding voor kinderen met een persoonsgebonden budget (pgb) stuurde.

Ondertussen probeerde ze van alles om haar zoon weer hele dagen op school te krijgen. "Maar het grote probleem is dat je met tal van organisaties om de tafel moet. Waar moet je als ouder aankloppen? Het web aan hulpinstanties is zo ontzettend groot." Steeds werd ze van het kastje naar de muur gestuurd, zegt ze.

Uiteindelijk lukte het haar om met de gemeente en de school tot een oplossing te komen. De gemeente besloot om de extra kosten die de volledige schooldagen met zich meebrengen op zich te nemen.

Rick gaat nu weer hele dagen naar school en is weer gelukkig, zegt Toet. Dat Rick vandaag thuis is, is toeval: hij zit in de buurt van Leiden op school, en daar wordt het Leidens Ontzet gevierd. "Morgen hebben ze er een studiedag aangeplakt", zegt Toet. "Maar woensdag gaat hij gewoon weer de hele dag naar school."