'Volksgezondheid niet op één bij aanpak dierziektes'

Het systeem dat Nederland moet beschermen tegen een nieuwe uitbraak van een infectieziekte die kan worden overgedragen van dier op mens, is niet zo goed als de overheid beweert. Dat zegt Roel Coutinho, voormalig directeur van het Centrum Infectiebestrijding, tegen onderzoeksprogramma Zembla.

"Dat we het nu goed geregeld hebben en dat het in orde komt, zou ik niet durven zeggen. We hebben het beter georganiseerd, maar is het een garantie? Het antwoord is nee", zegt Coutinho.

Hij reageert daarmee op minister Schippers van Volksgezondheid. Volgens de minister is het systeem dat Nederland moet beschermen in geval van een uitbraak "op orde". De overheid paste het beleid in 2011 aan naar aanleiding van de Q-koortsepidemie.

Economisch belang boven volksgezondheid

Voornaamste probleem is volgens Coutinho het gebrek aan regie. Het lukte hem als adviseur tijdens de Q-koortsepidemie niet om maatregelen af te dwingen omdat het ministerie van Volksgezondheid niks te zeggen heeft over dierenwelzijn. Die verantwoordelijkheid ligt volgens Coutinho vooral bij instanties en overheden die het economisch belang laten prevaleren boven het volksgezondheidsbelang.

Er wordt wel meer samengewerkt dan voorheen, "maar die tegenstelling tussen de kant van volksgezondheid en economie blijft gewoon precies zoals die is". Dat leidt er volgens Countinho toe dat volksgezondheid niet vooropstaat in het overheidsbeleid.

"Natuurlijk niet. Dat moet je ook durven zeggen. Als je een sterke politicus bent dan moet je durven zeggen: dit is een afweging tussen twee dingen."

Boeren wel compenseren, slachtoffers niet

In mei bleek Q-koorts in Nederland veel meer slachtoffers te hebben gemaakt dan eerder gedacht. Zeker 4000 mensen werden ziek en 74 mensen overleden. De meeste veehouders zijn door de overheid gecompenseerd voor hun verliezen, maar voor de slachtoffers van de ziekte en nabestaanden is niets geregeld.

"Ik vind dat de overheid zich daar anders had moeten opstellen", zegt Pieter van Vollenhoven, voorzitter van het Fonds Slachtofferhulp en oud-voorzitter van de Onderzoeksraad voor Veiligheid, tegen Zembla. "Je moet openstaan voor wat die mensen is overkomen en dan vind ik het een beetje merkwaardig dat je wel de boeren financieel gaat compenseren, maar niet de slachtoffers."

Volgens Volker Hackert, arts bij GGD Zuid Limburg en destijds betrokken bij een onderzoek naar Q-koorts in het Limburgse Voerendaal, is het niet de vraag of er een nieuwe uitbraak komt van een ziekte die van dier op mens kan worden overgedragen, maar wanneer. "Die kans is 100 procent. Wanneer, hoe en wat dat weten we niet, maar het zal ongetwijfeld gebeuren."