Orgaandonatie: moeilijke vragen op het moeilijkste moment

Voor veel mensen is het een nachtmerriescenario: een vriend of familielid ligt in het ziekenhuis en is opgegeven door de artsen. Op dat droevige moment moeten ze ook nog eens besluiten of het ziekenhuis de weefsels en organen mag gebruiken, mits de patiënt daarover zelf niets heeft besloten.

Gisteren nam de Tweede Kamer met een nipte meerderheid een wetsvoorstel aan waardoor iedereen orgaandonor wordt, tenzij hij of zij daartegen bezwaar maakt. Toch hebben nabestaanden ook in het nieuwe systeem de mogelijkheid donatie tegen te houden.

De naasten van de patiënt zitten vaak vol vragen over orgaandonatie, vertelt transplantatiecoördinator Fred Ultee. Hij werkt voor het AMC Amsterdam en wordt erbij geroepen als de familie extra uitleg nodig heeft. Ook begeleidt hij families van donoren.

Organen eerst onderzocht

"Kan iemand nog goed opgebaard worden? Hoelang duurt de hele procedure? Nemen we alle organen uit? Dat zijn vragen die veel mensen hebben", zegt hij. "Ik leg ze uit dat wij met veel respect en zorgvuldigheid te werk gaan. Dat zijn wij ook aan hen en aan de overledene verplicht, vind ik."

Ultee legt uit dat een donor zonder problemen opgebaard kan worden. Voordat de organen uit het lichaam worden gehaald, kijken artsen eerst naar de kwaliteit ervan. "Als de functie van de organen goed is, dan nemen we die uit. Zo niet, dan laten we ze zitten. We halen in principe dus niets uit het lichaam dat we niet kunnen gebruiken." Zo'n proces duurt tot wel 16 uur.

Familieruzie

Het beantwoorden van alle vragen is ook de beste manier om conflicten te voorkomen. Het gebeurt weleens dat een deel van de familie wel wil doneren en een ander deel niet. "Dan blijven we erover praten", zegt Ultee. "We streven naar consensus binnen de familie. Als er geen overeenstemming is, dan doen we het niet."

De transplantatiecoördinator zegt dat het belangrijk is dat mensen bij leven en welzijn al over orgaandonatie hebben gepraat. De meerderheid van de nabestaanden van mensen die niets hebben aangegeven, gaat niet over tot donatie. "Als je er nooit over hebt nagedacht en de arts vertelt dat je geliefde is opgegeven, dan besluit je niet alsnog om de organen weg te geven. Mensen kunnen daar in alle emotie ook niet goed over nadenken."

Zes weken na een orgaandonatie gaat Ultee langs bij de nabestaanden over hen te informeren wat er met de organen is gebeurd. "Dat vinden ze altijd erg fijn om te weten."