'Megafraude Wells Fargo had voorkomen moeten worden'

De megafraude bij de Amerikaanse bank Wells Fargo is exceptioneel groot en valt de top van het bedrijf aan te rekenen. Dat zegt Marcel Pheijffer, hoogleraar accountancy bij Nijenrode. Gisteren werd bekend dat de bank 5300 frauderende medewerkers heeft ontslagen. "Die maatregel is adequaat, maar komt wel wat laat."

Medewerkers van Wells Fargo lichtten sinds 2011 op grote schaal klanten op. Ze openden nep-rekeningen en brachten hun klanten daarvoor kosten in rekening. Daarnaast vroegen ze creditcards aan voor klanten, terwijl die daar niet om hadden gevraagd.

Klanten kwamen daar meestal pas achter als ze een factuur of boete kregen voor de rekeningen die op naam geopend waren of als ze ineens een creditcard bij de post kregen, vertelt correspondent Arjen van der Horst. "Maar heel vaak kwamen ze er ook niet achter omdat bankmedewerkers heel snel de rekening weer sloten, nadat ze die net geopend hadden."

Medewerkers van de bank kregen een bonus voor de verkoop van een nieuw product. "Hun verdienmodel was niet 'laten we zo veel mogelijk klanten werven, maar vooral laten we zo veel mogelijk producten slijten aan bestaande klanten'."

Frauderende medewerkers zeggen nu dat ze onder grote druk van het management stonden om zo veel mogelijk producten te verkopen.

Marcel Pheijffer, die gespecialiseerd is in fraude, ziet dat vaker gebeuren bij bedrijven. "Bonussen of variabele beloningen kunnen een prikkel zijn om te gaan frauderen."

Op zich is er niks mis mee dat medewerkers met bonussen worden gestimuleerd om het beste voor het bedrijf te doen, zegt Pheijffer. "Maar dan heb je als organisatie wel de verplichting om goede controle uit te oefenen. Als je weet dat hier een prikkel inzit waardoor mensen gaan frauderen, dan moet het interne controlesysteem maar ook de externe accountant daar goed op letten. Dat is kennelijk niet gebeurd."

Lopen vuurtje

Pheijffer noemt het aantal medewerkers dat bij de fraude betrokken is "exceptioneel hoog". "Zoiets hebben we weinig gezien. Ik kan er in ieder geval geen concreet geval van noemen, dus dit is schokkend."

Hij gelooft niet dat de top van het bedrijf betrokken was bij de fraude. "Dit is echt een trucje van de werkvloer. Dat medewerkers onderling over de fraude praten omdat het zo simpel is, kan ik me voorstellen. En dan gaat het natuurlijk als een lopend vuurtje."

Fargo heeft in een reactie gezegd dat het de fraude niet doorhad, omdat er zoveel mensen bij het bedrijf werken, meer dan 200.000. Dat vindt Pheijffer een onzinredenering. "In elk bedrijf van die omvang zullen er fraudeurs zitten, maar dit is exceptioneel qua aantal."

Hij denkt niet dat Wells Fargo door de kwestie ten onder gaat. "De maatregelen die ze nu nemen, ontslag op staande voet, zijn adequaat maar wel wat laat. Er is wel een knak in de reputatie ontstaan, maar met zoveel medewerkers en zoveel klanten zal deze bank niet gaan omvallen."