Milosevic: ik omringde me met dwazen

Door verslaggever Mattijs van de Wiel

Van zijn uitlevering in 2001 tot zijn dood in 2006 zat de voormalige Servische president Slobodan Milosevic vast in een Scheveningse cel. De Wikileaks-berichten die de NOS in handen heeft, geven een uniek inkijkje in zijn gevangenisleven.

Het is een bijzonder cellenblok, in Scheveningen. Onder VN-toezicht worden daar de verdachten van het Joegoslavië-tribunaal vastgehouden. Normaal gesproken wordt er bijna nooit iets bekend over het leven achter de gevangenismuren. Maar een medewerker van de Amerikaanse ambassade mocht er wel gaan kijken, en hij bracht verslag uit aan Washington.

Het eerste wat Milosevic iedere ochtend doet is zijn vrouw Mirjana bellen. Dat ze veel invloed op hem had was bekend, maar volgens de chef van het cellencomplex heeft ze hem zelfs volledig in haar macht. "Milosevic kon een land manipuleren, maar hij had moeite om zijn vrouw in de hand te houden", zegt hij. Wanneer de bloeddruk van Milosevic oploopt, zoekt het tribunaal een manier om hem "gelukkig te maken". Er wordt dan zelfs overwogen om Mirjana over te laten komen naar Den Haag. Het gaat niet door, omdat haar geen onschendbaarheid kan worden beloofd. Ze zou gearresteerd kunnen worden.

Dwazen

De bloeddruk van Milosevic is ruim twee jaar voordat hij aan een hartinfarct overlijdt al een grote zorg voor zijn bewakers. Milosevic heeft hier al jaren last van. De bewakers zien dat zijn bloeddruk oploopt als hij stress krijgt. De voorbereidingen op het proces zorgen voor stress, maar ook zijn geldzorgen, zorgen om zijn vrouw, en het feit dat hij "langzaamaan steeds minder media-aandacht krijgt". Volgens de bewakers is het niet zo dat Milosevic zijn gezondheidsproblemen misbruikt om zijn proces te vertragen.

Tijdens dat proces heeft Milosevic zich steeds heel dwars en vijandig opgesteld. Hij weigerde de hulp van toegewezen juridische adviseurs en noemde het een "neptribunaal". Maar uit het uitgelekte ambtsbericht blijkt nu dat Milosevic in werkelijkheid juist dol op die adviseurs was. In de zittingszaal doet hij het voorkomen alsof hij in zijn eentje tegen het grote oneerlijke tribunaal vecht, maar achter de schermen zorgt hij ervoor dat zijn eigen Servische hulpjes samen met de toegewezen adviseurs aan zijn verdediging werken.

Hij heeft overigens geen hoge dunk van de mensen die hem bijstaan. Tegenover zijn bewakers noemt hij ze "een stelletje dwazen". Hij zegt erbij dat dit zijn eigen schuld is, omdat hij zich al zijn hele leven heeft omringd door dwazen, uit angst voor concurrentie.

Rubbish

Het ambtsbericht is, net zoals de meeste Wikileaks-berichten, zakelijk van toon en to the point. Toch staat dit verslag vol van observaties over het gevangenisleven van Milosevic die niet meteen ter zake lijken te zijn, maar wel naar Washington worden gestuurd. Zo zegt de hoofdbewaker dat hij nooit iemand heeft ontmoet met zo'n goed geheugen.

Er staat ook hoe hij zijn dagen doorbrengt. Milosevic gebruikt iedere dag zijn lucht-uurtje om buiten te lopen, wat voor weer het ook is. Hij doet mee aan 'creativiteitsklasjes'. Hij leest graag boeken van John Grisham en andere thrillers ("rubbish", schrijft de diplomaat, pulp), het liefst in het Engels. Hij luistert naar Frank Sinatra en kijkt dvd's die door zijn bezoekers worden binnengesmokkeld.

Wat hij mist, is een glas wijn. Hij vraagt erom, maar alcohol is verboden in het Scheveningse cellenblok.