Oud-premier Piet de Jong (101) overleden
Oud-premier Piet de Jong is overleden. De Jong (101) is woensdag overleden en inmiddels begraven, heeft zijn partij, het CDA, bekendgemaakt.
De katholieke politicus en oud-duikbootkapitein was van 1967 tot en met 1971 premier van het centrum-rechtse kabinet van KVP, ARP, CHU en VVD. De eerste drie partijen zouden later opgaan in het CDA. Voor zijn premierschap was De Jong staatssecretaris en minister van Defensie.
De Jong gold als een buitenstaander in de politiek. Hij ging begin jaren dertig bij de marine en was tijdens de Tweede Wereldoorlog commandant van een onderzeeboot. Hij werd onder meer onderscheiden omdat hij in de meidagen van 1940 erin slaagde een onderzeeër in aanbouw naar Engeland te brengen. In 1959 haalde KVP-leider Romme hem letterlijk van boord om hem naar Den Haag te halen.
Als staatssecretaris en later minister was hij politiek niet erg geprofileerd. Mede dankzij zijn neutrale uitstraling werd hij - in een tijd van politieke polarisatie - in 1967 premier, waarmee hij politiek meer uitgesproken figuren als Biesheuvel en Schmelzer passeerde.
De Jong bleek een uitstekend teamleider, die met zijn rust bij uitstek geschikt was om Nederland door 'de roerige jaren zestig' te loodsen. Zijn kabinet hield het ondanks felle oppositie van de PvdA en de andere linkse partijen de volle vier jaar vol.
Ook als minister-president benadrukte De Jong zijn neutrale rol, getuige onder meer zijn bekende uitspraak dat hij slechts op de winkel paste. Het maakte hem zeer populair bij de kiezers, maar niet bij de leiding van zijn KVP, die hem te conservatief vond. Mede omdat de PvdA nooit met de KVP zou willen samenwerken als De Jong aan de leiding stond, werd hij als lijsttrekker gepasseerd door zijn als progressief te boek staande minister van Onderwijs, Veringa; het leidde voor de KVP tot een verkiezingsdebacle.
Achteraf gezien geldt het kabinet-De Jong helemaal niet als zo conservatief. Het bouwde de verzorgingsstaat verder uit en was verantwoordelijk voor progressieve wetgeving op ethisch terrein en op het terrein van de medezeggenschap.
De zee heeft mij gemaakt tot wie ik ben.
Premier Rutte zegt in reactie op het overlijden van een van zijn voorgangers diep bedroefd te zijn: "Piet de Jong was mijn politieke betovergrootvader. Met de relativerende blik van iemand die voor hetere vuren heeft gestaan, wist hij als oud-onderzeebootcommandant ons land op vaardige wijze door de woelige jaren zestig te leiden."
Op de website van het CDA staat: "De zee heeft mij gemaakt tot wie ik ben", zei Piet de Jong in een interview in 1971. Zonder ooit een politicus te worden, heeft hij veel voor Nederland en het CDA bereikt."
Volgens het CDA eiste hij zowel van zijn bemanning als van zijn bewindsploeg onvoorwaardelijke inzet. "Hij hield niet van haantjesgedrag en hij had geen geduld voor bewindspersonen die hun zaakjes niet op orde hadden of te laat kwamen voor de ministerraad." De partij benadrukt erbij dat De Jong onvoorwaardelijk loyaal was aan 'zijn' team.
De Jong vierde vorig jaar zijn 100ste verjaardag, in relatief goede gezondheid, alleen waren zijn ogen minder geworden. Vijf jaar daarvoor bemoeide hij zich nog eens nadrukkelijk met de kabinetsformatie. De Jong was er fel op tegen dat het CDA een gedoogakkoord sloot met de PVV.
