Market Garden-icoon Dreijeroord wacht de slopershamer
De dakgoot lekt, de tuin is verwilderd en het witte stucwerk van de gevel kleurt hier en daar groen. Het chaletachtige pand, met de karakteristieke voorgevel, staat leeg. Hotel Dreijeroord in Oosterbeek dankt aan de deels witte muren zijn Engelse naam. Militairen van het 7e bataljon van de King’s Own Scottish Borderers braken hun tong over Dreijeroord.
Dus werd het The White House. En dat is het nog steeds voor de Britse veteranen, hun nabestaanden en andere geïnteresseerden die het voormalige hotel aandoen. Het is verbonden met Market Garden, het offensief dat de geallieerden in september 1944 begonnen. De grootste operatie op Nederlands grondgebied tijdens de Tweede Wereldoorlog liep door zware Duitse tegenstand uit op een complete mislukking.
Het gebouw met het terrein is gekocht door projectontwikkelaar Amvest. Die wil het pand volledig afbreken en er een kleinschalig verpleeghuis neerzetten, in de stijl van het buitenhuis dat er in de negentiende eeuw stond. De tuin is verkaveld en daar komen huizen.
Op 19 september 1944 maakte KOSB-bataljonscommandant Payton-Reid het Oosterbeekse Witte Huis tot hoofdkwartier. Zijn mannen betrokken stellingen nabij het hotel. Ze sloegen Duitse aanvallen af. Tot in de tuin van het hotel werd zwaar gevochten. Uiteindelijk zelfs met de bajonet, man tegen man. Op 26 september verlieten de Britten noodgedwongen hun tijdelijke hoofdkwartier. Ze waren door hun voorraden en munitie heen. Maar vooral: ze hadden zware verliezen geleden.
Directeur Wienke Bodewes van Amvest koos bewust voor nieuwbouw op de plek van Dreijeroord. "We zien geen noodzaak het gebouw of de gevel te behouden. De meeste omwonenden steunen ons." De gemeente is het eens met de plannen. Volgens wethouder Jasper Verstand van de gemeente Renkum is behoud van de gevel technisch onmogelijk. Het gebouw bezit geen monumentenstatus. Een aanvraag voor sloop wordt binnenkort ingediend en zal, volgens Verstand, worden gehonoreerd.
- NOS
Hotel de Tafelberg deed destijds dienst als noodhospitaal - NOS
Tijdens de operatie Market Garden werd er tot in de tuin van Dreijeroord gevochten - NOS
Dreijeroord verkeert in slechte staat - NOS
In de buurt ligt ook een begraafplaats voor gesneuvelde Britse militairen
Dreijeroord is een pelgrimsoord.
"Hier waren schuttersputjes", wijst Wiljo Pas naar het hoog opgeschoten gras. Hij voert samen met Robert Voskuil de actiegroep aan die het voormalige hotel wil behouden. Oosterbeek trekt toeristen uit binnen- en buitenland die geïnteresseerd zijn in de sporen van Market Garden.
Ze bezoeken Dreijeroord en verder onder meer de Airborne-begraafplaats en de Tafelberg, een voormalig hotel dat diende als noodhospitaal. Daar bleef de voorgevel wel behouden. Daarachter verrees nieuwbouw. De actiegroep wil dat met Dreijeroord hetzelfde gebeurt. "Dreijeroord is een pelgrimsoord", zegt Voskuil. "Mensen willen een plaats bezoeken die ze kunnen aanraken. Die echt is. Waar ze kunnen voelen wat er is gebeurd."
Pas en Voskuil ontvingen steunbetuigingen van onder meer het Nationaal Bevrijdingsmuseum en het Airborne Museum die sloop een "groot verlies" zouden vinden. Volgens Erik van den Dungen van het Oorlogsmuseum Overloon staat sloop "volledig haaks op alle inspanningen die geleverd worden om de geschiedenis en het erfgoed van Operatie Market Garden voor Nederland te behouden."
Jeroen van Wieringen van de Stichting Liberation Route Europa schrijft: "Het verdwijnen van deze 'marker' in het landschap zou een aderlating zijn voor de zichtbaarheid van de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog in de regio." De internationale route voert langs Dreijeroord.
We zouden willen dat de architect teruggaat naar de tekentafel.
Ook Britse veteranen en nabestaanden protesteren tegen de voorgenomen afbraak. De vader van Jeff McKinlay vocht in Oosterbeek en verloor veel kameraden van het bataljon dat in Dreijeroord zat. De vader van Jeff overleed een jaar na zijn geboorte. "Aan de verwondingen die hij in Oosterbeek opliep."
In de geest van zijn vader hoopt McKinlay op een compromis waar alle partijen zich in kunnen vinden. Zo'n compromis is voor Voskuil en Pas het behoud van de voorgevel. "We zouden graag willen dat de architect teruggaat naar de tekentafel."
Wienke Bodewes van Amvest houdt vast aan volledige afbraak. Volgens de wethouder wordt tegemoetgekomen aan de wens de herinnering levend te houden door de plek op een bijzondere manier te markeren.
Hij denkt aan een interactief paneel waarop het verhaal van The White House wordt verteld. "We zijn daarover nog in gesprek, met alle partijen."