Coupplegers in uitgelekt appgesprek: door tot de laatste druppel bloed

Een aantal commandanten achter de mislukte staatsgreep in Turkije weigerde de strijd te staken, toen duidelijk werd dat de missie geen kans van slagen had. "We gaan door tot de laatste druppel bloed", appte een majoor in de laatste uren van de couppoging. De gesprekken zijn gelekt naar de nieuwswebsite Bellingcat.

Uit de chatsessie blijkt dat de organisatie van de coup niet al te strak was. Zo moesten tijdens de couppoging onderling nog nummers worden uitgewisseld en kwamen sommige coupplegers in de file te staan. Het uitschakelen van de staatstelevisie bleek lastig en het effect ervan werd zwaar overschat, met massale protesten tot gevolg.

Het is een gesprek tussen een aantal coupplegers, voornamelijk hoge officieren van de Turkse landmacht. De chat gaat over de situatie in Istanbul in de nacht van 15 op 16 juli.

Het eerste bevel van de officieren is het blokkeren van de belangrijkste toegangswegen van Istanbul. Niemand mag de stad meer inrijden via de snelwegen E5 en E80.

Andere belangrijke doelen in de stad zijn de bruggen over de Bosporus, het Taksimplein, vliegveld, het rampencoördinatiecentrum en het hoofdkwartier van de politie in Istanbul. De coupplegers willen laten zien dat ze op deze cruciale punten de touwtjes in handen hebben.

Loyaliteitsproblemen

Het loopt niet zo gesmeerd als gehoopt. Een officier vraagt al vroeg om hulp als zijn eenheid weigert aan te sluiten bij de samenzweerders. Binnen vijf minuten volgt een bericht dat er toch geen probleem is: de soldaten gehoorzamen alsnog hun commandant.

Het volgende obstakel is het verkeer. Twee groepen staan vast in de vrijdagavondfile en komen amper vooruit. Ondertussen trekt de militaire colonne de aandacht van omstanders. Ze nemen foto's van de legervoertuigen. Op basis van nummerborden wordt duidelijk dat het gaat om het 2e en 66e regiment.

Uiteindelijk worden de belangrijke bruggen geblokkeerd met tanks en ook het rampencoördinatiecentrum is bezet. Vanuit hier worden uitzendingen van de staatstelevisie uitgezonden. Sabotage blijkt te lastig en de groep militairen vraagt om hulp van het technische team van de landmacht.

Inmiddels is het 22.19 uur en weten de officieren die trouw zijn aan de president dat er iets niet in de haak is. Ze bellen de andere militaire leiders, maar de coupplegers nemen niet op.

Het Atatürk International Airport wordt succesvol ingenomen. Een kolonel meldt dat inmiddels zo'n 20.000 militairen zich aangesloten hebben bij de putschisten.

De toegang van het hoofdkwartier van de oproerpolitie Bayrampasa wordt versperd met een tank. De orders van hogerop zijn om koste wat kost niemand eruit te laten.

Premier Erdogan spreekt om 23.01 uur voor het eerst publiekelijk van een couppoging. De samenzweerders geven een kwartier later een verklaring op de staatstelevisie dat het land overgenomen is om de democratie te kunnen waarborgen.

Generaals op bruiloft

Een luitenant-kolonel roept in de chat op om in te grijpen bij de Istanbul Moda Sea Club. Daar is een bruiloft gaande en "daar zijn veel generaals aanwezig die opgepakt moeten worden". Met een helikopter landen militairen op het parkeerterrein van de club. De soldaten nemen de generaals gevangen en vliegen weer weg.

Hoewel de ontvoering soepel verloopt, worden de eerste barsten in het plan van de coupplegers zichtbaar. De bezettingen trekken veel bekijks. Grote groepen mensen verzamelen zich bij de legervoertuigen en de sfeer wordt grimmig.

Een kolonel van de samenzweerders roept om extra helikoptersteun. Hij denkt dat het zal helpen om de mensen in toom te houden.

Rond 23.30 uur worden de eerste schoten gelost. Een majoor schrijft dat hij "geen andere keus heeft" dan te schieten op een politiebureau; de agenten weigeren zich over te geven.

Commerciële media buiten schot

De nieuwslezer van staatszender TRT wordt om middernacht gedwongen een verklaring van de coupplegers voor te lezen. Niemand mag zich nog op straat vertonen. De samenzweerders denken zo de belangrijkste media in handen te hebben, maar ze maken een inschattingsfout.

Commerciële zenders als CNN Türk blijven uitzenden. Politici roepen mensen live in de uitzending op massaal de straat op te gaan. Zodra ook president Erdogan live op tv oproept in opstand te komen, wordt de situatie dreigend voor de coupplegers. De overgelopen militairen merken dat en beginnen te schieten.

"We hebben er vier doodgeschoten", schrijft een majoor in de groepschat. "Alles is in orde". De officier geeft zijn mannen het bevel niet te aarzelen en gelijk het vuur te openen. Even later valt te lezen dat er zeker tien doden zijn gevallen.

Op meerdere plekken in de stad breken gevechten uit. Burgers en politie nemen het samen op tegen de overgelopen soldaten. Er vallen tientallen doden. Een voor een worden de stellingen van de coupplegers ingenomen.

De situatie bij de Bosporus-bruggen wordt onhoudbaar. Een majoor vraagt of het mogelijk is daar een luchtaanval uit te voeren. Om onduidelijke redenen trekken de straaljagers zich terug. Wederom een grote klap voor de coupplegers.

'Zullen we ontsnappen?'

"We stoppen ermee", schrijft de majoor nadat duidelijk is geworden dat de coup is mislukt. "Zullen we ontsnappen?", vraagt een kolonel. "Die keuze is aan u, commandant. Wij hebben de stellingen verlaten", is het antwoord. "Wis de berichten als u wilt, ik sluit de groep."

Vervolgens verlaat iedereen de chatgroep. De staatsgreep mislukt ook in de hoofdstad Ankara en kost bij elkaar honderden mensen het leven. De coupplegers worden in de loop van de ochtend gearresteerd. Een aantal soldaten wordt gelyncht door de woedende menigte als wraak voor hun couppoging.