Hoe de VS Nederland tot een 'ja' wil krijgen

Een groot deel van de WikiLeaks-documenten die de NOS in handen kreeg, gaat over de missie in Uruzgan. En over hoe de Amerikanen ervoor kunnen zorgen dat Nederland ook na 2010 een bijdrage blijft leveren. Dat vergt intensief lobbyen, zo wordt meermalen geconstateerd.

Maar dat moet voorzichtig en niet al te openlijk gebeuren, zo valt in de ambtsberichten te lezen, want dat roept alleen maar weerstand op.

Op 11 februari 2009 zijn de Amerikanen nog gematigd optimistisch dat Nederland de missie wil verlengen. De Amerikaanse ambassade constateert weliswaar dat veel Nederlanders na 2010 helemaal weg willen uit Afghanistan.

En dat is op dat moment ook het officiële regeringsstandpunt: in 2010 gaan de Nederlandse troepen weg, zo is afgesproken.

Discrete inspanning

Maar in de beslotenheid van privé-gesprekken laten sommige leden van de regering blijken dat ze wel degelijk op één of andere manier in Afghanistan willen blijven, zo staat te lezen in een ambtsbericht uit februari 2009.

Om ervoor te zorgen dat het kabinet tot een 'ja' komt, ofwel: tot een missie ná 2010 is een "uitgebreide, gecoördineerde en discrete inspanning van alle betrokken nodig", zo constateren de Amerikanen.

Balkenende laat wel weten dat een uitgebreide militaire missie zoals in Uruzgan er niet in zit. "Maar dat wil niet zeggen dat we Afghanistan onze rug toekeren", zou Balkenende in februari 2009 beloofd hebben.

Wouter Bos

Een paar maanden later lijkt de stemming om te slaan. Verhagen, Balkenende en van Middelkoop voelen best voor een verlenging. Maar, zo schrijft de Amerikaanse ambassade op 6 juli 2009, PvdA-leider Wouter Bos is het grote struikelblok.

Wouter Bos lijkt vanaf dan een belangrijk doelwit van Amerikaanse ambassade te zijn geweest. Uit de documenten blijkt dat de Amerikanen hem op andere gedachten zouden willen brengen.

Zo wordt bijvoorbeeld gespeeld met de gedachte om hoge functionarissen contact met hem op te laten nemen, en om PvdA'ers in zijn omgeving te benaderen om te kijken of zij hem kunnen laten bijdraaien.

Frustrerend

Begin december laat minister van Defensie Van Middelkoop aan de ambassade weten dat hij denkt dat het wel gaat lukken om in Afghanistan te blijven na 2010. Maar ook hij beklaagt zich over de PvdA. Hij noemt de discussie met die partij "frustererend".

Opvallend is ook dat koningin Beatrix volgens de Amerikanen sprak over verlenging van die missie. Ze zou tegen de Amerikaanse ambassadeur hebben gezegd dat "dat moeilijk" zou worden, maar wel "moest gebeuren".

Het doel van de Amerikanen is nog steeds dit: ervoor zorgen dat Nederland na 2010 een wederopbouwteam (PRT) houdt in Uruzgan, met enkele honderden militairen ter bescherming. Ofwel: "Get the Dutch to a yes."

Accepteren

Maar dat moet kennelijk niet te veel in het oog lopen: high profile Amerikaanse bezoeken zijn op moment niet handig, zo zou premier Balkenende begin december hebben geadviseerd.

Een dag later, op 4 december 2009, noteert de ambassade dat het kabinet zou kunnen vallen over de kwestie. En dat is niet in het belang van Amerika: "Pushing the government to collapse is not in our interest." Lees: het is beter het Nederlandse compromis te accepteren.

Maar ruim twee maanden later valt het kabinet toch over de Uruzgan-kwestie.