'Het gaat steeds beter in de geboortezorg'
"Het gaat beter met de Nederlandse geboortezorg," zegt Joris van der Post, hoogleraar verloskunde aan het AMC in Amsterdam. "Mensen worden onrustig omdat ze horen over veranderingen in de sector. Maar het is niet zo dat er sprake is van een vreselijke toestand. Het gaat juist steeds beter."
Van der Post was gisteren aanwezig bij een hoorzitting over de geboortezorg in de Tweede Kamer. Verschillende partijen, waaronder verloskundigen en gynaecologen, konden Kamerleden daar nog een laatste keer hun visie laten horen op de veranderingen in de geboortezorg, voordat minister Schippers aanstaande donderdag zal ingaan op de aanpassing die zij wil doorvoeren in de financiering van de geboortezorg.
Dubbele declaraties
Schippers wil het per januari 2017 mogelijk maken dat zorgverzekeraars ‘integrale geboortezorg’ als een totaalpakket kunnen inkopen. ‘Integrale geboortezorg’ betekent een verregaande samenwerking tussen verloskundigen en gynaecologen. Nu maken zorgverzekeraars nog aparte geldafspraken met verloskundigen en ziekenhuizen over de geboortezorg.
Dat betalen uit twee potten geld leidt in sommige gevallen tot dubbele declaraties, die volgens de minister niet altijd nodig zijn. Eén pot geld zou dat tegengaan, maar misschien wel belangrijker vindt Schippers het dat gynaecologen en verloskundigen door één tarief worden gedwongen beter samen te werken, vanaf het begin van de zwangerschap.
Door de verloskundige en de gynaecoloog vanaf een vroeg stadium bij elke zwangerschap te betrekken, hoopt ze het risico op calamiteiten te verkleinen als een vrouw toch naar het ziekenhuis moet.
Huidig systeem
Minister Schippers wil het nieuwe tarief naast de bestaande financieringsmogelijkheden doorvoeren, als het ware op proef. Ze benadrukt dat regio's ervoor kunnen kiezen het huidige systeem te handhaven. En volgens haar houden ook zwangeren keuzevrijheid.
Maar verloskundigen zien de maatregel als het begin van het einde van de zelfstandige verloskundigenpraktijken. Zij denken dat als zorgverzekeraars eenmaal de mogelijkheid krijgen geboortezorg als pakket in te kopen, ze dat bij het ziekenhuis zullen doen. Zelfstandige verloskundigenpraktijken zullen daardoor op den duur geen contracten meer krijgen en de deuren moeten sluiten, vrezen de verloskundigen.
Fakkels
Daarom houden de verloskundigen deze week in de aanloop naar het Kamerdebat aanstaande donderdag, verschillende protestacties. Zo overhandigde de actiegroep van de Amsterdamse verloskundige Beatrijs Smulders vandaag namens de actiegroep Keer het Tij een petitie aan de Tweede Kamer en lopen verloskundigen in Amsterdam in de nacht van dinsdag op woensdag een optocht met fakkels. Smulders noemde de plannen van Schippers een bom onder de samenwerking tussen gynaecologen en verloskundigen.
De koepelvereniging van verloskundigen (KNOV) trekt overigens niet samen op met de actiegroepen. "Wij delen hun zorgen, maar niet de manier waarop die zorgen worden gedeeld."
Financiering is toch een middel, niet een doel op zich?
In 2003 bleek de babysterfte in Nederland hoog te zijn ten opzichte van andere Europese landen. Sindsdien is er van alles in gang gezet om dat getal omlaag te krijgen. "Als je dat soort cijfers ziet, moet je handelen", zegt Van der Post. "Ook al bleken er aan die cijfers wel haken en ogen te zitten." Zo zou Nederland de babysterfte strikter registreren dan andere Europese landen.
Hoewel er geen oorzakelijk verband is aangetoond tussen het Nederlandse geboortezorgsysteem, waarin relatief veel vrouwen thuis bevallen, en de hoge babysterftecijfers van ruim tien jaar geleden, zijn alle partijen aan de slag gegaan met het verbeteren van de geboorteketen. Daarbij zijn in verschillende regio’s verschillende samenwerkingsvormen van de grond gekomen.
"Iedereen wil integrale geboortezorg", zegt hoogleraar verloskunde Van der Post. "Maar is een verplichte financiering via het ziekenhuis dé manier om goede samenwerking en afspraken in de keten af te dwingen? Financiering is toch een middel, niet een doel op zich?"
De focus moet volgens hem liggen op het verbeteren van de uitkomsten van de geboortezorg: kwaliteit en goede zorg leveren. "En dat gaan we samen realiseren."
Keuzevrijheid
Amsterdam is al tweeënhalf jaar het concept integrale geboortezorg vorm te geven. Samen met de verloskundigen, onder leiding van Joke Klinkert, wordt gewerkt aan twee geboortecentra die zijn gevestigd op dezelfde locatie als het ziekenhuis. De centra worden geleid door verloskundigen. De lijnen met de gynaecoloog zijn korter en de zorg wordt onderling afgestemd.
"Verloskundigen, gynaecologen en de kraamzorg maken goede afspraken over de zorg. De risicoselectie blijft bij de verloskundige. Zo behoud je de sterke eerste lijn. Als het nodig is, is de gynaecoloog natuurlijk op tijd in beeld. Als een vrouw in het verleden een keer een hersenbloeding heeft gehad en toch een kind wil, is dat echt niet iets voor de verloskundige. Zo iemand komt bij de gynaecoloog."
De kracht van het model vindt hoogleraar Van der Post dat de keuzevrijheid van de zwangere behouden blijft. "Verloskundigenpraktijken in de wijk blijven bestaan. En vrouwen die noodgedwongen of liever in het ziekenhuis begeleid worden, kunnen dat ook."
Babysterfte hangt sterk samen met sociaaleconomische status en etniciteit. Verschillende regio’s hebben een verschillende aanpak nodig.
In Amsterdam zijn ze klaar voor de financiering die minister Schippers per 1 januari 2017 wil invoeren. Van der Post ziet daarbij wel obstakels voor een model zoals dat in Amsterdam nu al bestaat.
Hij hoopt dan ook dat er binnen het nieuwe beleid ruimte is voor deze innovatieve samenwerkingsvorm. "Partijen zijn op regionaal niveau heel ver. Dat zie je ook terug in een daling van de sterftecijfers op nationaal en regionaal niveau. In verschillende regio’s bestaan verschillende vernieuwende samenwerkingsverbanden die zich richten op verdere verbetering van de geboortezorgketen. Dat moet ook. Je ziet in Nederland regionale sterfteverschillen. Tussen sommige Amsterdamse wijken zelfs wel met een factor drie. Babysterfte hangt nu eenmaal sterk samen met sociaaleconomische status en etniciteit. Verschillende regio’s hebben een verschillende aanpak nodig."
Van der Post noemt het kwalijk als vernieuwende samenwerkingsmodellen niet verder kunnen, terwijl de plannen van de minister hetzelfde doel hebben: verbetering van de geboortezorg. "Het is toch zonde als goede initiatieven nu drie stappen terug moeten zetten, omdat de financiële vertaling van integrale geboortezorg hier te weinig ruimte voor laat."
