Bier, traangas en knokploegen: spanningen in Istanbul
"Het lijkt wel of Gezi terug is", zegt een meisje in een zomerjurk nadat ze een portiek in is gevlucht, hoestend van het traangas. Haar brilletje is beslagen en staat halverwege haar neus. De oproerpolitie jaagt op een groep jongeren, die zich snel verspreidt. Rellen gisteravond in Istanbul hadden zeker iets weg van de massale Gezi-protesten in 2013.
Knokpartijen tussen religieuze groepen en liberale jongeren, een aanstaande Gay Pride in de stad, en daar overheen ook nog president Erdogan die aankondigt dat het Gezipark op het Taksimplein alsnog bebouwd zal worden. In de afgelopen 48 uur werd duidelijk dat felle confrontaties nog altijd niet ver weg zijn in de binnenstad van Istanbul.
Radiohead
Het begint vrijdagavond met een gewelddadig incident in de wijk Cihangir, vlak bij Taksim. Een groepje jongens is in een platenzaak samengekomen om het nieuwe album van Radiohead te luisteren. Ze hebben een biertje opengetrokken. Op een filmpje dat de jongens maken, is te zien hoe plotseling mannen verschijnen, tierend van woede.
"Sluit de tent! Schamen jullie je niet tijdens ramadan!" roept een man die de zaak in loopt en een bezoeker naar buiten slaat. Op straat worden de eigenaar en meerdere bezoekers in elkaar geslagen.
De knokploeg heeft stokken en flessen bij zich. Het blijkt een groep streng religieuze mannen die het niet wil accepteren dat de jongens bier drinken tijdens de vastenmaand ramadan. Eten en drinken tijdens de ramadan, ook alcohol, is volgens de Turkse wet niet verboden.
Facistisch
Het 'radiohead-incident' gaat snel rond op sociale media en gisteravond kwamen in de straat waar de platenzaak zit honderden jongeren samen. "Dat fascistische tuig wil onze levensstijl onderdrukken", zegt een jongen, die demonstratief met een biertje in de hand op straat staat. "We moeten laten zien dat we dat niet accepteren."
Maar nog voor alle demonstranten er zijn, is ook de knokploeg terug. Er ontstaat vrijwel onmiddellijk een vechtpartij, waarbij zeker dertig, veertig mensen betrokken zijn. Op dat moment arriveert ook een eerste groep oproerpolitie. Na een korte aarzeling duiken de agenten tussen de vechtende menigte en trekken ze de groepen uit elkaar.
Er ontstaat een urenlange veldslag in de straten van de wijk, waarbij zelfs meerdere salvo’s traangas en rubberkogels de demonstranten maar moeilijk uit elkaar krijgen. De jongeren roepen leuzen: "Dieven, moordenaars, AKP", verwijzend naar de regeringspartij van president Erdogan. De knokploeg opereert tijdens de rellen in het kielzog van de oproerpolitie. Hier en daar delen de mannen rake klappen uit.
Gezi
Eerder in de middag heeft president Erdogan tijdens een toespraak aangekondigd dat er gebouwd zal worden op de plek waar nu het Gezipark is. Een gevoelige uitspraak, omdat die bouwplannen in 2013 de aanleiding waren voor protesten in het hele land, die wekenlang duurden en waarbij acht doden vielen.
"We moeten moed tonen, ook in het Gezipark", zegt Erdogan. Het plan om op de plek van het Gezipark een monumentaal pand uit de Ottomaanse tijd te herbouwen, is nooit weg geweest uit beleidsplannen van de gemeente Istanbul. Maar voor het eerst sinds 2013 zegt president Erdogan ook hardop dat het plan alsnog moet doorgaan.
En wanneer Erdogan iets zegt, gaan regeringsgezinde kranten er positieve stukken over schrijven en gaan de diensten ermee aan de slag. Het oude Gezi-plan zal de komende tijd zeker in beweging komen. Tot woede van activisten, omdat Gezi een van de weinige overgebleven stukjes groen is in de wijk rond Taksim, na alle bouwdrift van de afgelopen decennia.
Pride
Het lijkt er dus op dat het nog niet over is met de onrust. De komende week staan in Istanbul ook nog eens evenementen gepland in het kader van de ‘Istanbul Pride’. Met onder meer een Gay Parade over het Taksimplein en de beroemde winkelstraat Istiklal. De gemeente heeft het evenement op voorhand verboden, officieel omdat de veiligheid van de deelnemers niet wordt gegarandeerd.
Dat besluit werd genomen na dreigementen van ultra-nationalisten en islamistische groepen om de Gay Pride eigenhandig te stoppen, als de politie dat nalaat. Vorig jaar braken rellen uit nadat de oproerpolitie had ingegrepen tijdens de Gay Pride. In de jaren daarvoor verliep het snel groeiende evenement steeds relatief rustig.
Ondanks het verbod is de politie er niet gerust op. De afgelopen twee dagen werden op de Istiklal checkpoints ingericht. De organisatie van Istanbul Pride liet vanochtend weten dat het eerste evenement, dat vanmiddag gepland staat, ondanks het verbod gewoon door zal gaan.
