'Veertig jaar na de opstand in Soweto is er niets veranderd'

Met een mars, een kranslegging en een speech van de president herdenkt Zuid-Afrika vandaag de scholierenopstand in Soweto. De opstand in 1976 was een sleutelmoment in de strijd tegen de apartheid. Veertig jaar later gaan studenten in Zuid-Afrika opnieuw de straat op, maar nu gaat het om economische gelijkheid.

Honderden scholieren kwamen om bij de protesten in 1976, maar ze bereikten uiteindelijk wel hun doel. Hun boodschap en vooral de beelden van de opstand gingen de hele wereld over en leidden tot enorme verontwaardiging. Het blanke regime raakte in een isolement en de kiem voor het einde van de apartheid was gelegd, al duurde het nog tot 1990 voordat Nelson Mandela werd vrijgelaten en tot 1994 voordat zwarte Zuid-Afrikanen mochten stemmen.

Peter Magubane was fotograaf in 1976. Hij was verantwoordelijk voor enkele iconische foto's van de opstand. "Toen ik 's ochtends in Soweto aankwam brak de hel los", vertelt hij. "Ik was bijna dood toen een kogel rakelings langs mijn hoofd floot. Die was gericht op twee vrouwen die 'power, power' riepen." Een van de vrouwen werd in haar maag geraakt.

"We waren niet bang en we hadden er geen spijt van dat we begonnen waren met de acties", zegt een van de demonstranten van toen, Makhulu Ledwaba. "De angst verdween. Er was alleen de wil om de confrontatie aan te gaan en ervoor te zorgen dat we gehoord zouden worden."

Seth Mazibuko was een van de leiders van de opstand. Hij werd opgepakt en kwam zonder proces in de gevangenis op Robbeneiland terecht, waar ook Nelson Mandela vastzat. Na veertig jaar is hij er nog niet klaar mee. "Ik was 16 jaar en ze hebben me daar meer dan zes jaar vastgehouden. Verzoening is een proces. Je kunt het niet zomaar afdoen met een omhelzing en dan zeggen dat het voorbij is."

Mazibuko zet zich tegenwoordig opnieuw in voor jongeren. Als leider van de 16 juni-beweging zet hij zich in voor meer economische gelijkheid - een probleem dat sinds het afschaffen van de apartheid is blijven bestaan, al is er naast de blanke elite nu ook een zwarte elite. De levensomstandigheden zijn wat verbeterd, maar veel zwarte Zuid-Afrikanen wonen nog in arme buurten zonder elektriciteit en stromend water.

Vorig jaar was Zuid-Afrika opnieuw het toneel van studentenprotesten. Die gaan nog steeds door. Onder de slogan Fees Must Fall strijden studenten voor lagere collegegelden.

Mazibuko steunt het protest. "Wat is er veranderd? Niets", zegt hij. "Toen wij onze strijd begonnen, wilden we dat de universiteiten de deuren zouden openen voor iedereen. Nu staan de deuren open, maar zijn ze gesloten voor wie geen geld heeft."