Amsterdam koploper, Utrecht komt eraan en Dordrecht een 'onontdekte parel'

Amsterdam is de populairste stad in Nederland om te wonen en Emmen is het minst geliefd. Voor de Atlas voor gemeenten zijn de vijftig grootste gemeenten van Nederland vergeleken en daaruit blijkt dat de hoofdstad in trek blijft, maar de afstand met achtervolger Utrecht wordt steeds kleiner.

De stad dankt de koppositie aan de monumentale binnenstad, de ligging, de grote werkgelegenheid en de voorzieningen die in de stad te vinden zijn. "Dan bied je alles wat een stad moet bieden", zegt onderzoeker Gerard Marlet.

Toch is het de vraag hoe lang Amsterdam nog bovenaan staat. De voorsprong is nog groot ten opzichte van nummer twee Utrecht, maar de Domstad is met een inhaalrace bezig. Marlet noemt het gevoel van onveiligheid en de toenemende ongelijkheid als iets dat tegen Amsterdam kan gaan werken.

En ook toerisme zou Amsterdam op termijn weleens de koppositie kunnen kosten, denkt Marlet. "Amsterdammers storen zich steeds meer aan toeristen. De aantrekkingskracht van de stad kan minder worden, als de focus te veel op het toerisme komt te liggen en te weinig op de mensen. Amsterdam kan aan zijn eigen succes ten onder gaan."

De grootste stijger op de ranglijst is Dordrecht. Tien jaar geleden stond de stad op plek dertig, inmiddels op plaats veertien. Marlet vindt Dordrecht een onderschatte stad. "Het is een monumentale binnenstad met veel culturele voorzieningen – ik denk niet dat het erg bekend is bij veel mensen. Iedereen heeft het over Utrecht en Amsterdam, maar dit is een onontdekte parel."

Over tien jaar gezien daalt Rotterdam op de ranglijst, maar de afgelopen twee jaar zit de havenstad weer in de lift. Dat komt vooral door de investering in culturele voorzieningen en de bereikbaarheid die de afgelopen jaren is verbeterd. Tien jaar geleden was er volgens de onderzoekers veel meer aandacht voor veiligheid, waardoor de aantrekkingskracht van de stad afnam.

Hekkensluiter

Emmen staat onderaan. De gemeente heeft volgens de onderzoekers weinig uitstraling en de ligging is niet ideaal. Emmen zou een voorbeeld kunnen nemen aan Groningen, zegt Marlet. "Dat ligt ook niet heel gunstig in Nederland, maar heeft wel een aantrekkelijk centrum. Door voor bepaalde mensen een aantrekkelijk woonmilieu te bieden, kun je weer in de lift komen."

Tien jaar geleden stond Heerlen nog onderaan, maar die stad is wat gestegen naar de 47ste plaats.

Hilversum (van plek 14 naar 24), Delft (van plek 13 naar 23) en Oss (van plek 20 naar 29 ) zijn qua aantrekkelijkheid de laatste tien jaar het meest gedaald. "Het probleem van Hilversum is dat mensen vaak kiezen voor een echte stad met veel stedelijkheid. Hilversum valt net tussen stedelijk en niet-stedelijk woonmilieu in."

In Delft is het gevoel van onveiligheid toegenomen en is de kwaliteit van de horecavoorzieningen afgenomen. Oss houdt volgens de onderzoekers last van zijn industriële verleden. Daar zijn de laatste tijd veel bedrijven vertrokken. "Het is niet gelukt om een aantrekkelijke woonstad van Oss te maken. Eindhoven en Tilburg lukt dat wel."

Niet alleen leuke ranglijstjes

Volgens Marlet is zijn onderzoek niet alleen een aaneenschakeling van "leuke, aardige ranglijstjes", maar heeft het ook nut. "In tien van de vijftig onderzochte steden is bevolkingskrimp te zien. Dat is iets wat gemeentebestuurders vaak ontkennen en waar de laatste jaren te weinig rekening mee wordt gehouden."

Zelf woont de onderzoeker in het Utrechtse Overvecht. "Een achterstandswijk", zegt Marlet. Hij denkt er naar eigen zeggen vaak aan te verhuizen. "Ik geef veel lezingen en kom in plekken als Dordrecht en Zutphen. Dan gaat het toch even kriebelen: misschien is dat ook wel leuk. Maar ik ben de jongste niet meer en verander steeds van mening. Blijkbaar ben ik heel honkvast."