Terroristen onder vluchtelingen? 'Goed mogelijk, maar wel omslachtig'

Het is niet ondenkbaar dat er tussen de vluchtelingen die naar Europa komen, terroristen zitten. Dat zeggen terrorismedeskundigen Bibi van Ginkel van Clingendael en Jelle van Buuren van de Universiteit Leiden. "Maar het is wel een hele omslachtige weg", zegt Van Ginkel.

De terrorismedeskundigen reageren op berichten over jihadisten die in de vluchtelingenopvang Heumensoord bij Nijmegen zouden hebben gezeten. De IS-strijders zouden lid zijn van een slapende terreurcel die aanslagen wilde plegen in Duitsland. In totaal zou het gaan om twintig mannen, verdeeld over Nijmegen en Düsseldorf, die binnen 24 uur tot actie konden overgaan. Justitie onderzoekt de zaak.

Van Ginkel zet vraagtekens bij een aantal punten van het verhaal. "In een vluchtelingenkamp heb je niet de volledige vrijheid om te gaan en staan waar je wil. Dat maakt het lastig om volledig in het geheim een aanslag te plannen."

De terreurcel zou wachten op instructies van ene Abu Dujana al-Tunisi om een aanslag te plegen in Düsseldorf. Dat de jihadisten dat binnen een dag zouden kunnen doen, zoals werd gezegd, lijkt Van Ginkel ongeloofwaardig. "24 uur in combinatie met leden van een terreurcel die zich niet op een vaste locatie bevinden en mogelijk van azc naar azc worden verhuisd, is niet aannemelijk. Bij een aanslag komt een veel nauwkeurigere planning kijken, zoals het in elkaar zetten van explosieven."

Toch is het voor beide deskundigen niet ondenkbaar dat IS onder de dekmantel van de vluchtelingenstroom een aanslag wil plegen. Volgens Van Ginkel past dat in de strategie van IS. Als voorbeeld noemt ze de aanslagen in Parijs, waar bij een van de aanslagplegers een paspoort werd gevonden dat er op zou duiden dat de persoon via Griekenland als vluchteling Europa was binnengekomen. "Dat vergroot de angst en versterkt de polarisatie in Europa waar IS op uit is."

"De registratieprocedure en de screening van vluchtelingen is aan het verbeteren, zo lijkt het. Maar dat was vorig jaar zeker niet het geval", zegt Van Buuren. Door de grote toestroom werden volgens hem niet alle vluchtelingen onderworpen aan een grondige controle.

Maar ook goede screening levert volgens hem nooit een waterdicht systeem op. "Alles staat of valt met indicatoren en informatie. We moeten niet de illusie hebben dat iedereen die aan IS gelieerd is, bekend is bij het veiligheidsapparaat."

Dat de terroristen een aanslag zouden willen plegen in Düsseldorf, verwondert hem niet. "Juist door de aanslag niet in een hoofdstad te plegen, wordt het werk van veiligheidsdiensten nog ingewikkelder. Die moeten zich dan op nog meer plekken richten. Bovendien zou het de angst in de samenleving nog verder doen toenemen en de polarisatie in Duitsland rond de vluchtelingenproblematiek verder verscherpen."

Toevallige keuze

Maar de keuze voor Düsseldorf kan ook met toeval of andere omstandigheden te maken hebben. "Het kan zijn dat iemand uit die omgeving komt en daar nog bekenden heeft."

Beiden denken niet dat de veiligheidsdiensten extra maatregelen zullen nemen na de berichten over de terreurcel. "De veiligheidsdiensten staan al op scherp en de maatregelen worden al voortdurend aangepast op het dreigingsbeeld", zegt Van Ginkel.