Hulp Haïti ten onder aan corruptie

Lang niet alle 111 miljoen euro die Nederland vorig jaar ophaalde voor de bevolking van Haïti is goed terechtgekomen. Corruptie, slecht bestuur en elkaar in de weg zittende hulporganisaties zijn de belangrijkste oorzaken.

Dat blijkt uit een rondgang van de NOS langs de hulporganisaties.

Door economieredacteur Bert van Slooten

Nederland zamelde vorig jaar 111 miljoen euro in voor de slachtoffers van de aardbeving in Haïti. In de eerste twee maanden daarna werd daarvan ruim 14 miljoen euro besteed. Maar vaak gebeurde dat niet zoals gewild.

Op aanraden van de Rekenkamer hadden de organisaties nog wel een lijst met controlepunten (Risk Register) opgesteld om corruptie te voorkomen.

Toch stak corruptie de kop op en de kosten voor de noodhulp vielen fors tegen. Een derde van de 14 miljoen euro ging op aan transportkosten. En corruptie bleek moeilijker te bestijden dan gedacht.

"Corruptie is heel subtiel", zegt het Rode Kruis. "De prijzen worden zomaar verhoogd. Een lokale bestuurder eist bijvoorbeeld dat zíjn mensen worden aangenomen bij een project ongeacht hun expertise. En als je dat niet doet, dan wordt het project tegengewerkt."

Douane

Hulporganisatie Cordaid merkt dat het lastig is om goederen het land in te krijgen (inklaren). Dat is geen openlijke corruptie. Maar alles moet worden geregistreerd en staat heel lang bij de douane.

ICCO Kerk in Actie heeft last aan de grenzen. "Alle hulporganisaties klagen over corruptie bij de import van hulpgoederen via de Dominicaanse Republiek. Zonder extra geld voor de douaniers komen de goederen niet of heel traag het land in."

CARE haalt er de schouders over op en zegt: "In arme landen worden hulporganisaties per definitie geconfronteerd met corruptie en in Haïti is het niet anders."

Hinder

Wat ook niet hielp, is de gespannen relatie tussen de hulporganisaties en het bestuur van Haïti. De bestuurders zijn aan de ene kant dankbaar voor de hulp, maar vrezen ook dat de organisaties het bestuur van hun land helemaal over nemen.

Op hun beurt zijn de Nederlandse organisaties ontstemd over de trage en soms ondoorzichtige manier van besluitvorming. OxfamNovib zegt dat de Haïtiaanse politiek het werk van Oxfam hindert. "De openbare orde wordt niet gehandhaafd waardoor wij ons werk niet kunnen doen."

Ook ergert de organisatie zich aan het gebrek aan politieke moed. "We kunnen niks plannen, want niemand onderneemt stappen om het systeem van landeigendom aan te pakken." Het is veelal onduidelijk van wie het land is en wie toestemming moet geven om nieuwe huizen voor de mensen te bouwen.

Tear formuleert het wat netter. "De regering van Haïti heeft maar een beperkte capaciteit. Dat is niet bevorderlijk voor de hulp die wij willen bieden." Het zijn woorden die ook Terres des Hommes en Save the Children gebruiken.

Salarissen

Het neutrale Rode Kruis noemt de overheid in Haïti ronduit zwak, hoewel ze daar meteen aan toevoegt: "Het is niet aan ons om een uitspraak te doen over het bestuur". En Unicef zegt dat de politieke instabiliteit hulpverlening in de weg staat.

Cordaid, dat ook weinig vertrouwen heeft in de overheid, stipt nog een ander punt aan. De corruptie neemt verder toe als er geen goed toezicht is. Volgens ICCO Kerk in Actie is dat de kern van het verhaal. "Salarissen van overheidspersoneel worden vaak met vertraging uitbetaald, dat heeft een slechte invloed op de sfeer en veroorzaakt dan weer corruptie."