Kiesraad: referendumwet snel aanpassen

De referendumwet moet zo snel mogelijk aangepast worden, vindt de Kiesraad. Het Oekraïne-referendum in april heeft weeffouten aan het licht gebracht. Die moeten hersteld worden voordat er een volgende volksraadpleging gehouden wordt.

De officiële evaluatie van de wet staat gepland voor 2017, drie jaar na de inwerkingtreding ervan. De Kiesraad vindt dat de politiek niet zo lang moet wachten met aanpassingen. Er zijn inmiddels plannen voor referenda over het handelsverdrag TTIP en een Nederlands vertrek uit de EU.

De Kiesraad is kritisch over de opkomstdrempel van 30 procent, die gehaald moet worden wil de uitslag rechtsgeldig zijn. Vooral bij voorstanders van het associatieverdrag heeft dat tot verwarring geleid: wel of niet gaan stemmen. Volgens de raad zal dat ook bij een volgend referendum een rol kunnen spelen.

Strategische afwegingen

De politiek moet ook bepalen of gemeenten tussentijds wel of niet opkomstcijfers bekend mogen maken. Op 6 april gebeurde dat wel, en dat leidde tot strategische afwegingen van kiezers. Veel voorstanders van het verdrag bleven thuis toen bleek dat de 30 procent misschien niet gehaald zou worden.

De initiatiefnemers van het Oekraïne-referendum moesten de benodigde handtekeningen op papier verzamelen en inleveren. De Kiesraad vindt dat "buitengewoon omslachtig en niet klantvriendelijk". Dat moet elektronisch kunnen, bijvoorbeeld met DigiD.

Minder stembureaus

In verschillende gemeenten waren er in april minder stembureaus open dan bij verkiezingen. Dat heeft ertoe geleid dat kiezers in de ene gemeente meer moeite moesten doen om te kunnen stemmen dan in andere. Dat is geen goede zaak, vindt de Kiesraad, die pleit voor duidelijke regels.

Ook was er discussie over de vormgeving van het stembiljet, die zou verwarring in de hand werken. Om zulke discussies te voorkomen zou een onafhankelijke organisatie als de Kiesraad de lay-out moeten bepalen, niet de minister van Binnenlandse Zaken.

Niet heel veel referenda

Secretaris-directeur Bakker van de Kiesraad hoopt niet dat er nu heel veel referenda komen. Bij BNR zei hij dat er iets mis is als heel veel wetten die door het parlement zijn aangenomen aan een referendum worden onderworpen.

Volgens hem wordt het referendum altijd gezien als een reparatie van iets wat niet goed is gegaan. "Als het voortdurend bij allerlei wetten niet goed zou gaan, is dat geen goede zaak."