Dodenherdenking bij de NOS: dit zenden we uit

De NOS doet vanavond rechtstreeks verslag van de Nationale Herdenking op de Dam in Amsterdam. Het land staat stil bij de Nederlandse burgers en militairen die sinds het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog zijn omgekomen in oorlogssituaties en vredesoperaties.

Voorafgaand aan de ceremonie op de Dam houdt Hella de Jonge de 4 mei-voordracht in de Nieuwe Kerk in Amsterdam. Zij is de dochter van tekstschrijver Eli Asser en Eva Croiset, die de oorlog in de onderduik overleefden. De Jonge vertelt over hoe de oorlog haar ouders heeft beschadigd en over de gevolgen daarvan voor de tweede generatie.

Ook wordt er geschakeld naar Utrecht, waar het verhaal van de curieuze oorlogsgeschiedenis van de Utrechtse Maliebaan centraal staat. In de oorlogsjaren woonden en werkten aan die straat zes mensen die de uitersten vormden op de 'goed/fout'-schaal: van NSB-voorman Mussert en de Nederlandse SS'er Henk Feldmeijer tot verzetsleidster Marie-Anne Tellegen en aartsbisschop De Jong. Historicus en programmamaker Ad van Liempt schreef er een boek over en komt in een reportage aan het woord.

Verder praat presentator Annechien Steenhuizen met auteur Ronald Giphart. Hij schreef een verhaal over kardinaal De Jong en diens openlijke en daardoor levensgevaarlijke verzet tegen het nazi-bewind.

Om 19.50 uur zenden de drie publieke zenders rechtstreeks de Nationale Herdenking op de Dam in Amsterdam uit, met onder meer de kranslegging door de koning en koningin. Een van de sprekers is de Rotterdamse burgemeester Ahmed Aboutaleb. Het commentaar is van Jeroen Overbeek.

NOS Nationale Herdenking 2016
18.45-20.30 uur, NPO 2 en NOS.nl
19.50-20.23 uur, NPO 1 en NPO 3

Studentenverzet

Aansluitend is er op NPO 2 een documentaire over een Utrechtse studentenverzetsgroep die zich tijdens de oorlog inzette om Joodse kinderen in veiligheid te brengen. Dat begon tamelijk toevallig en kleinschalig, maar groeide uit tot een professionele organisatie die niet alleen voor honderden kinderen kleding, schoeisel en bonkaarten wist te regelen, maar ook een ingewikkelde namenadministratie voerde.

De kinderen kregen bij hun gastgezinnen een schuilnaam, maar moesten toch ooit weer onder hun eigen naam – die ze vaak zelf niet meer wisten – terug te vinden zijn. Tegelijkertijd mocht die administratie onder geen beding in handen komen van de nazi's. Vandaar dat de lijsten werden opgeborgen in de kluis van aartsbisschop De Jong in het bisschoppelijk paleis in Utrecht.

In de documentaire wordt dit verhaal uitgebreid verteld en gaan drie onderduikkinderen terug naar de plek waar ze waren ondergebracht. Ook zijn er gesprekken met een studente van toen en met historicus Bert Jan Flim.

De onderduikkinderen van Utrecht, 20.30-21.00 uur, NPO 2 en NOS.nl

Vuur van de Vrijheid

In Theater Carré markeren kunstenaars de overgang van 4 naar 5 mei. In een setting waarbij publiek en artiesten op het podium zitten, treden acteurs, zangers en muzikanten op die met hun optredens de overgang van herdenken naar vieren kleur geven. Om exact middernacht wordt naar Wageningen geschakeld waar het Vuur van de Vrijheid wordt ontstoken.

NOS Vuur van de Vrijheid, 23.40-00.20 uur, NPO 1 en NOS.nl. Presentatie: Eric Corton

Eerder vanmiddag herhaalt de NOS het interview met de op 4 april op 95-jarige leeftijd overleden Jules Schelvis. Schelvis overleefde als een van de zeer weinigen vernietigingskamp Sobibor en nog vijf andere nazi-kampen. Pas op oudere leeftijd, in de jaren 80, vond hij de woorden om op te schrijven wat hij in de oorlog had meegemaakt. Hij maakte studie van de Jodenvervolging (met name over Sobibor) en kreeg daar in 2008 een eredoctoraat voor van de Universiteit van Amsterdam.

Rob Trip in gesprek met Jules Schelvis 16.14-16.37 uur, NPO 1