Chronische depressie geeft grotere kans op dementie
Mensen die op latere leeftijd langdurig en in toenemende mate depressief zijn, hebben een hoger risico op het ontwikkelen van dementie. Onderzoekers van het Erasmus MC schrijven dat in het toonaangevende tijdschrift The Lancet Psychiatry.
Aan het onderzoek deden 3325 mensen mee, in het kader van het grootschalige bevolkingsonderzoek Erasmus Rotterdam Gezondheid Onderzoek (ERGO). De deelnemers waren 55 jaar en ouder.
Naar de link tussen depressie en dementie is wereldwijd veel onderzoek gedaan. "Bijzonder is het langlopende karakter van deze studie. We hebben mensen 22 jaar gevolgd", zegt onderzoeker Arfan Ikram. "Daardoor hebben we goed kunnen kijken naar de verschillende patronen van depressie, en of die vormen een verschillend effect hebben op het ontstaan van dementie".
Geen kip-ei
"De eerste elf jaar keken we naar het beloop van de depressieve kenmerken. De elf jaar daarna naar het ontstaan van dementie. Belangrijk was dat bij aanvang van de tweede periode van elf jaar niemand dement was. Zo konden we depressie echt als voorspellende factor onderzoeken."
De deelnemers werden opgedeeld in vijf groepen, op basis van het verschil in verloop van de depressieve klachten. Zo was er een groep met mensen met toenemende depressieve klachten, maar bijvoorbeeld ook een groep waar de depressieve klachten van voorbijgaande aard waren. "Denk aan mensen die in een ernstige depressie raken als zij bijvoorbeeld een dierbare verliezen", zegt Ikram. "Wij vonden geen link tussen het doorlopen van een ernstige depressie op één moment en het risico op dementie op latere leeftijd."
Chronisch depressief
Het opvallende in de resultaten zat hem in de groep mensen die chronisch depressief was. En met name in de groep die steeds depressiever werd. "De groep die bij aanvang al depressieve klachten had en waarvan de klachten in de jaren erna verergerden, had het hoogste risico op dementie op latere leeftijd."
In die laatste groep ontwikkelde 22 procent een vorm van dementie, tegenover 12 procent in de groep waarin depressieve klachten van voorbijgaande aard waren. "We hebben met deze studie aangetoond dat mensen die langdurig depressief zijn en over de tijd steeds depressiever worden, daardoor een hoger risico lopen dementie te krijgen."
Een boodschap voor iedereen
Die boodschap is volgens Ikram van belang voor de hele maatschappij. "Van mantelzorgers tot specialisten. De kernboodschap is dat we als samenleving depressie, met name langdurige en verslechterende depressie onder ouderen, moeten herkennen. Omdat een vroege signalering bijdraagt aan een effectieve behandeling van een chronische depressie. En daarmee ook aan het verlagen van de kans op dementie op latere leeftijd", zegt Ikram.
Vervolgonderzoek
In een begeleidend commentaar schrijft een Australische wetenschapper dat er nog veel vervolgvragen te beantwoorden zijn. "Deze studie laat zien dat depressie een hoger risico geeft op dementie. Maar er is meer langetermijnonderzoek nodig, onder meer om die link beter te begrijpen om zodoende betere preventie- en behandelstrategieën te kunnen ontwikkelen."
Volgens Ikram blijven er twee verklaringen over voor de gevonden link tussen depressie en dementie. "Er wordt gedacht dat bepaalde factoren die tot depressie leiden, dezelfde factoren zijn die tot dementie leiden. Zo lijkt schade aan de bloedvaten in de hersenen bij allebei de ziektebeelden een belangrijke rol te spelen. De andere verklaring is dat depressie een voorbode is van dementie. Ik denk dat het allebei mogelijk is." Het Erasmus MC is bezig met vervolgonderzoek dat zich richt op die verklaringen.
Verwachte toename
De studie is gefinancierd met geld van het Erasmus MC, onderzoeksinstituut ZonMw en het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.
Het kabinet investeerde in 2013 ruim 30 miljoen euro in onderzoek naar dementie. Op dit moment lijden in Nederland ruim 260.000 mensen aan dementie. De verwachting is dat dat aantal komende jaren verder toeneemt.
Volgens het CBS gaf in 2014 8 procent van de Nederlanders aan een depressie te hebben of te hebben gehad in het jaar daarvoor. Dat komt neer op ruim 1 miljoen mensen.