OM pakt drugscriminelen aan zonder tussenkomst rechter

Het Openbaar Ministerie en de politie in Noord-Brabant pakken steeds vaker drugscriminelen aan zonder dat er een rechter aan te pas komt. In het verleden werd die aanpak alleen toegepast bij lichtere zaken als winkeldiefstal, maar ook bij drugscriminaliteit is het effectief, zeggen het Openbaar Ministerie en de politie.

Bij deze zogeheten ZSM-aanpak (Zo Snel Mogelijk) worden afspraken met een verdachte gemaakt. Er wordt bijvoorbeeld afgesproken dat hij zijn auto door justitie in beslag laat nemen en met henneptelers wordt bijvoorbeeld afgesproken dat ze ook de schade betalen die de energieleverancier heeft opgelopen.

Ook wordt de winst van criminelen afgepakt. "Geld en waardevolle spullen ontnemen van verdachten is effectiever dan een langdurig strafproces", zeggen officier van justitie Roy Nanhkoesingh en hoofd recherche Rienk de Groot in de Volkskrant. "We hebben auto's in beslag genomen en daarbij uitonderhandeld dat de eigenaren er afstand van deden. Dan haal je per verdachte bedragen binnen van zo'n 10.000 tot 100.000 euro."

Statusverhogend

Een celstraf, die alleen door een rechter kan worden opgelegd, werkt statusverhogend onder criminelen. Ook daarom is het volgens het OM en de politie goed om meer zaken via de ZSM-aanpak af te doen.

Hoogleraar sanctierecht Sackers zegt in de krant dat de werkwijze in Noord-Brabant technisch mag en dat hij de argumenten daarvoor begrijpt, maar dat je je kunt afvragen of de ZSM-afdoening daarvoor bedoeld is.

Verloren

Sackers zegt dat al is gebleken dat bij ZSM-zaken soms mensen ten onrechte zijn gestraft. En de politie en het Openbaar Ministerie moeten zich volgens de hoogleraar bij dit experiment niet rijk rekenen. "Als een verdachte niet met een strafbeschikking van de officier akkoord gaat en naar de rechter stapt, gaat de tijdwinst die je hebt geboekt aan de achterkant weer verloren."

Ook de Raad voor de Rechtspraak heeft kritiek op de werkwijze van het OM. "ZSM is heel duidelijk afgesproken voor eenvoudige overtredingen. Een rechter hoort te beslissen of iemand schuldig is of niet, dus niet het OM of de politie. Die afspraken zijn heel bewust vastgelegd in onze wetgeving", zegt een woordvoerster.

Het Openbaar Ministerie wil de nieuwe aanpak van drugsdelicten landelijk doorvoeren als die in Noord-Brabant een succes is. Dat is voor de Raad voor de Rechtspraak onbespreekbaar. "Soms is echt een gevangenisstraf nodig."

De Hoge Raad kwam vorig jaar al met kritiek op de manier waarop het OM zelf straffen oplegt.