Klimaatakkoord Parijs vandaag getekend, maar hoe zat het ook alweer?
"Over vele jaren zullen onze kleinkinderen terugdenken aan 12 december 2015", zei de Amerikaanse klimaatgoeroe Al Gore eind vorig jaar. Maar omdat de kans groot is dat je nu alweer vergeten bent wat er toen gebeurde, volgt hier een terugblik.
Op die dag kwamen 195 landen in Parijs tot een klimaatakkoord. De landen spraken af om alles op alles te zetten om te voorkomen dat de aarde de komende tijd 2 graden zal opwarmen. Vanmiddag zetten de leiders van de deelnemende landen in New York hun handtekening onder het akkoord. Staatssecretaris Dijksma tekent namens de gehele EU.
Kopenhagen: grote mislukking
De afgelopen twintig jaar werd op geen enkele klimaattop een dergelijk succes behaald. In 2009 kwamen meer dan honderd wereldleiders bijeen in Kopenhagen, maar dat werd een grote mislukking. "Regeringsleiders van over de hele wereld kwamen naar Denemarken voor wat een historisch moment had kunnen worden", zei toenmalig voorzitter van de Europese Commissie José Manuel Barroso na afloop. "Uiteindelijk verlieten ze de stad met lege handen."
Ook toenmalig minister van Milieu Jacqueline Cramer sprak van een fiasco. "Alles wat maar enigszins leek op een besluit nemen, werd geblokkeerd door partijen die wel ingehuurd leken om alles te blokkeren."
Gunfactor
Toch kwam het zes jaar later alsnog tot een overeenkomst. Frankrijk was vastbesloten om deze top te laten slagen. Zo zette het land al zijn diplomaten in om de deelnemende landen vooraf te bewerken. Ook werden de verwachtingen van de top vooraf zoveel mogelijk getemperd. Zo was de kans kleiner dat het opnieuw zou uitlopen op een teleurstelling.
Maar de belangrijkste verklaring van het succes was misschien wel de toenadering tussen de twee grootste vervuilers ter wereld: de Verenigde Staten en China. In aanloop naar de top in Parijs maakte China, op aandringen van de VS, bekend dat het de uitstoot van broeikasgassen zou aanpakken. China beloofde dat het in 2017 een systeem van emissierechten zou invoeren, waardoor de uitstoot zou worden beperkt.
Volgens correspondent Ron Linker was er echter nog een verklaring voor het succes van 'Parijs'. Een maand voor de klimaattop werd de Franse hoofdstad getroffen door een serie bloedige terroristische aanslagen. "Er was daarom sprake van een gunfactor. Men gunde Frankrijk dit akkoord."
Wat staat er in het akkoord?
In Parijs spraken de landen onder meer af dat de opwarming van de aarde moet worden beperkt tot 1,5 graad. In ieder geval moet de opwarming "ruim onder de 2 graden" blijven. Veel eilandstaten drongen hierop aan, omdat ze vrezen onder de zeespiegel te verdwijnen als de temperatuur op de aarde nog verder stijgt.
Ook kwamen de deelnemers overeen dat er snel een einde moet komen aan de stijging van de uitstoot van broeikasgassen. De partijen zien in dat het voor arme landen langer duurt dan voor rijkere om snel de piek in hun uitstoot te bereiken, omdat in een aantal landen de economie net op gang komt. Sommige landen mogen daarom later beginnen met het omlaag brengen van de uitstoot.
Oud-onderhandelaar Maas Goote, die betrokken was bij de top in Kopenhagen, heeft vertrouwen in dit akkoord. "Er is een grote politieke inspanning geleverd, waar sinds 2007 al aan wordt gewerkt. Dit keer hadden veel landen ook al hun nationale doelstellingen vastgelegd voordat ze naar Parijs kwamen", vertelt Goote in het NOS Radio 1 Journaal. "Er is bereidheid om actie te ondernemen, en niet alleen op papier."
Evaluatie
Elke vijf jaar wordt het klimaatbeleid van de landen onder de loep genomen. De landen mogen hun ambities niet naar beneden bijstellen. De eerste evaluatie staat gepland voor 2023.
Het verdrag treedt pas in werking als 55 van de 195 landen het hebben geratificeerd. Die landen moeten samen verantwoordelijk zijn voor 55 procent van de mondiale uitstoot.
Vandaag worden in New York alleen handtekeningen onder het akkoord gezet. Dat is nog geen ratificatie, legt Goote uit. "Fase één was de top in Parijs, daar is de tekst vastgesteld. Nu zitten we in fase twee waar landen twee jaar de tijd hebben om het verdrag te ondertekenen met de intentie tot goedkeuring. En vervolgens moet het akkoord in ieder land worden geratificeerd."
