Obama strijkt plooien glad in Saudi-Arabië

Werk aan de winkel voor de Amerikaanse president Barack Obama bij zijn bezoek aan Saudi-Arabië. De Verenigde Staten en het land van koning Salman bin Abdulaziz zijn al meer dan 70 jaar goede bondgenoten. De laatste jaren zijn er barsten in die relatie gekomen.

Obama zei onlangs in een interview in het Amerikaanse tijdschrift The Atlantic aan dat de VS zich niet wil terug trekken uit het Midden-Oosten. Wel willen de Amerikanen een afstandelijker beleid gaan voeren ten aanzien van sommige landen in de regio. Ook zei Obama dat hij een betere relatie wil met Iran.

Volgens Paul Aarts van de UvA is juist dat Saudi-Arabië in het verkeerde keelgat geschoten. Aarts, universitair docent internationale betrekkingen, zegt dat er wel vaker problemen zijn geweest in de relatie tussen de twee landen. Maar volgens hem is die relatie nu op een dubieus punt beland.

Olie

"Olie is niet het belangrijkste verhaal", zegt Aarts. "De VS werpt zich vooral op als de verdediger van de oliereserves in het Midden-Oosten. Op die manier helpen de Amerikanen hun bondgenoten in het Westen, waaronder Europa." De Amerikanen zijn nauwelijks meer afhankelijk van de Saudi's voor olie. De VS is redelijk zelfvoorzienend en importeert ook olie uit landen als Mexico en Venezuela.

IS

Op het gebied van defensie is het Midden-Oosten een belangrijke regio voor de VS. Daar hebben ze bondgenoot Saudi-Arabië bij nodig. IS moet worden bestreden en de kritiek is dat Arabische landen niet voldoende meehelpen.

In het interview met The Atlantic noemde Obama hen free riders. De VS moet het meeste doen in die strijd en ergert zich aan de minder actieve opstelling van een land als Saudi-Arabië. "Ze trekken wel samen op, maar de VS vindt toch dat de Saudi's iets meer de handen uit de mouwen moeten steken", vertelt Aarts in het NOS Radio 1 Journaal.

Zorgen

In Riyad, de hoofdstad van Saudi-Arabië, zijn zorgen over de verslechterde relatie met Amerika. Er is sprake van een opeenstapeling van irritaties. Die begon in 2011 bij het begin van de Arabische lente. "Mubarak werd afgezet en de VS deed er niets tegen", vertelt Aarts. "Mubarak was de beste bondgenoot van Riyad. Ze schrokken enorm in de Saudische hoofdstad. Ze vroegen zich af, als de Amerikanen Mubarak laten vallen, wat zullen ze dan met ons doen als we in zo'n situatie komen? Laten ze ons dan ook vallen?"

Andere irritaties zijn er over de vermaarde 'rode lijn' - gifgas gebruikt door het regime van de Syrische president Assad - die later voor de Amerikanen toch niet zo belangrijk bleek te zijn. En over de nucleaire deal met Iran, vorige zomer.

"Dat was even schrikken voor Saudi-Arabië", zegt Aarts. "De Saudi's dachten: Iran wordt toch net iets belangrijker voor de VS dan wij goedvinden. Misschien komen wij wel op het tweede plan. En dat terwijl we altijd, al 70 jaar, de beste bondgenoot van de Amerikanen zijn geweest."

"Er valt dus wel wat te bespreken vandaag, tussen Obama en koning Salman", zegt Aarts.