Uiterst zeldzame kleding uit Gouden Eeuw gevonden in Waddenzee

Voor de Nederlandse kust liggen honderden scheepswrakken, maar niet vaak is daarin zo'n bijzondere vondst gedaan. Bij een wrak voor de kust van Texel hebben duikers een uiterst zeldzame garderobe uit de Gouden Eeuw (1600-1700) gevonden die bovendien goed bewaard is gebleven. De vondst is vandaag op Texel gepresenteerd.

Het handelsschip, waarschijnlijk een goed bewapende driemaster uit dezelfde periode, is mogelijk vergaan in een storm toen het bij Texel wachtte op lading of een gunstige wind.

Dat het schip op de zeebodem lag was bekend, maar in augustus 2014 vonden duikers bij het wrak een aantal bijzondere objecten en kledingstukken. Ze ontdekten een bundeltje in het zand en zagen pas boven water dat het om eeuwenoud textiel ging. De vondst werd geheim gehouden om restauratoren de kans te geven de spullen eerst te onderzoeken en te conserveren.

Pronkstuk is een japon, waarschijnlijk uit de eerste helft van de zeventiende eeuw. "Dit is De Nachtwacht van de kostuumwereld", zegt docent Emmy de Groot van de Universiteit van Amsterdam. Waarschijnlijk was de jurk van een vrouw uit de hoge adel, misschien zelfs van iemand van koninklijke afkomst. Dat leiden de experts af uit de rijke bewerking van de kleding.

De japon is wat beschadigd en gekreukeld, maar heeft de eeuwen onder het zand relatief goed doorstaan. Daarmee is het een van de belangrijkste kledingvondsten ooit in Europa, zeggen de restauratoren van de UvA. Er zijn heel weinig jurken uit die tijd bewaard gebleven.

Waarschijnlijk was de japon bedoeld voor dagelijks gebruik. Adellijke kleding voor speciale gelegenheden uit die tijd is vaak bewerkt met goud- en zilverdraad, en dat heeft de japon niet. Enkele andere kledingstukken uit de gevonden garderobe hebben dat wel. Er waren ook lijfjes, kousen en een mantel bij. Mogelijk waren ze van dezelfde persoon, want ze hebben dezelfde maat, maar alleen de japon vertoont gebruikssporen en is vermoedelijk echt gedragen.

De duikers vonden niet alleen kleding, ze ontdekten ook gebruiksvoorwerpen zoals aardewerk uit Italië, een verguld zilveren bokaal en geurstoffen uit Griekenland of Turkije. Ook zijn er boekomslagen boven water gekomen met in goudopdruk het wapen van de Engelse koninklijke familie Stuart. Mogelijk is de bijzondere japon dus van een van de leden van die familie.

Dat alle spullen bij elkaar zijn gevonden bij een wrak, als in een soort tijdscapsule, maakt de ontdekking nog belangrijker. "Zelden, misschien wel nooit, is er zo’n grote vondst gedaan in een maritieme context", zegt hoogleraar Maarten van Bommel van de UvA. "Deze vondst is heel uniek, alleen al het textiel. Maar wat vooral interessant is, is dat het hele wrak er nog is en dat het wrak een hele rijke lading had die ook heel divers was. De totale context is echt exceptioneel."

Voor Texel is de vondst, die ongetwijfeld veel bezoekers naar museum Kaap Skil zal trekken, extra waardevol. "In de tijd van de VOC was Texel belangrijk voor de scheepvaart en de handel", zegt Linda Dinkelman van de gemeente Texel. "Deze vondst geeft duidelijk blijk van de bijzondere rol van het eiland."