Beschimmelde dia's fotograaf Van der Elsken gerestaureerd

Om het werk van Ed van der Elsken voor de toekomst veilig te stellen, is het Nederlands Fotomuseum in Rotterdam een grootscheepse restauratie begonnen. Van de 45.000 kleurendia's van de fotograaf is namelijk twee derde aangetast door schimmel.

Na zijn dood in 1990 werd het archief van Van der Elsken overgedragen aan het Fotomuseum. Hoewel hij wereldwijd bekend staat om zijn zwart-wit fotografie, werkte de fotograaf de laatste dertig jaar van zijn leven voornamelijk in kleur. Maar juist dát werk is al jaren ernstig beschimmeld.

Charmant

Van der Elsken had de dia’s bewaard in zijn dijkhuisje bij Edam. "Die omgeving, vochtig en relatief warm, vormde de ideale omstandigheden voor de groei van schimmels', vertelt restaurator Katrin Pietsch van het museum.

Zelf vond Van der Elsken het effect dat de schimmels gaven wel charmant. "Het deed hem denken aan oude schilderijen. Maar intussen is wel duidelijk dat de schade aan de dia's zonder behandeling desastreus is", aldus Pietsch.

Speciale behandeling

Als schimmel de kans krijgt om te groeien, dan tast het langzaam de foto aan en verdwijnt het beeld. Alleen door de beelden per dia te reinigen, kunnen zij definitief verlost worden van de schimmel.

Het restauratie-atelier van het Nederlands Fotomuseum heeft hiervoor een speciale behandeling ontwikkeld om bij grote aantallen de schimmel te verwijderen zonder de dia's zelf te beschadigen.

Wasbeurt

"Het bewerken van een losse dia beheersen we al een tijdje. Maar aangezien dat wel een half uur duurt, is dat bij de behandeling van deze enorme collectie een te kostbare methode", zegt Pietsch. "Wij hebben nu een manier bedacht waarbij we twintig foto's per keer kunnen aanpakken."

De dia’s worden hierbij uit hun raampje verwijderd en bevestigd aan een flinterdun raamwerk. Het raamwerk krijgt vervolgens een wasbeurt in verschillende baden met chemicaliën, waarna het te drogen wordt gehangen. Eenmaal gedroogd worden de dia’s per stuk gedigitaliseerd.

Crowdfunding

Het schoonmaken van de kleurendia’s is volgens het Fotomuseum het grootste fotorestauratieproject ooit uitgevoerd in Nederland. Om de kosten, zo’n 200.000 euro, bij elkaar te krijgen begint het museum dit voorjaar een nationale crowdfunding.