'Uitslag referendum moet geen hete aardappel worden'

"Even de tijd nemen snap ik, maar je moet dit niet als hete aardappel vooruitschuiven", zegt SGP-leider Van der Staaij over de uitslag van het Oekraïne-referendum van vorige week woensdag.

De partijen in de Tweede Kamer hebben bijna allemaal een andere opvatting over wat er nu moet gebeuren. Vooral over wat het in de praktijk betekent om "de uitslag serieus te nemen". Alle fracties hebben zich voorbereid op het debat met premier Rutte vanavond.

Juni of september?

Rutte heeft vrijdag gezegd dat het nog weken of maanden kan duren voor het kabinet een besluit neemt over het nee-advies. Hij wil zijn collega's van de andere 27 landen er nog over spreken op een Europese top eind juni. "Dan spreek je dus over twee maanden", zei hij.

De berichten dat het kabinetsbesluit nog tot september kan duren kloppen niet. Die termijn gaat over de evaluaties van het kabinet en de Kiesraad, over hoe het referendum en de organisatie zijn verlopen.

Weken of maanden

PvdA-leider Samsom begrijpt Rutte wel. Hij vindt dat er iets moet worden gedaan met de inhoudelijke bezwaren van de nee-stemmers. "Als je inhoudelijk aan het verdrag iets wilt veranderen, moet je aan tafel blijven zitten", zegt Samsom. "Als je alleen maar nee zegt, kunnen de andere 27 landen gewoon doorgaan."

Dat ziet SP-leider Roemer weer heel anders. Hij vindt net als PVV-leider Wilders dat er maar één optie is. "Of je haalt dat associatieverdrag van tafel, of je legt het advies van de kiezer naast je neer", zegt SP-leider Roemer. "Aanpassen is geen optie."

Initiatiefwet Wilders

Wilders probeert het kabinet en zijn collega's onder druk te zetten met een initiatiefwet waarin staat dat het associatieverdrag moet worden ingetrokken. Maar voor die wet kan worden behandeld, moet deze eerst voor advies naar de Raad van State. Dat duurt meestal twee tot drie maanden.

De Raad van State heeft het verzoek om een advies nog niet binnen, zegt een woordvoerder. "Als de heer Wilders een spoedadvies wil, dan moet hij, net als het kabinet dat zou moeten doen, uitleggen waarom het haast heeft." Vervolgens bepaalt de Raad van State of de zaak voorrang krijgt. De wet van Wilders is overigens ook weer referendabel.

D66-leider Pechtold ziet dit traject niet zitten. "Wat mij betreft hoeven we niet op meneer Wilders te wachten", zegt hij. D66 vindt in principe dat het huidige associatieverdrag van tafel moet. Maar Pechtold is wel benieuwd naar het voorstel van Rutte. "Rutte zegt dat hij een beter alternatief heeft, dat wil ik wel horen."

Nooit aan moeten beginnen

"We hadden er nooit aan moeten beginnen en wat mij betreft schaffen we het weer af", zegt VVD-fractievoorzitter Zijlstra. Zijn partij was en is nog steeds geen voorstander van het middel referendum. Maar het is nu eenmaal gehouden, dus wacht hij af wat het kabinet in het debat over het referendum gaat voorstellen.

Ook CDA-leider Buma is geen voorstander van het referendum en noemt het een lapmiddel voor het vertrouwen in de politiek. "Ik heb vooraf al gezegd: een nee leidt tot een heel groot vraagteken dat toch in Den Haag moet worden opgelost. En dat blijkt nu."

Het Kamerdebat over het Oekraïne-referendum is live te volgen vanaf 19.00 uur via het liveblog op nos.nl en NPO Politiek.