Duitsland en Frankrijk blijven Oekraïne steunen

"Wat Europa betreft gaat het associatieverdrag door. We zullen uitvoeren wat we kunnen van het akkoord." Dat zei de Franse president Hollande na afloop van een ontmoeting met de Duitse bondskanselier Merkel. De twee spraken elkaar vandaag in Metz.

Merkel vertelde dat ze gisteren al met Rutte gesproken heeft. "De Nederlanders zullen een antwoord vinden, dat wachten we af." Ook Duitsland blijft Oekraïne steunen, zei Merkel: "We hechten eraan dat Oekraïne vasthoudt aan de weg richting EU. We hebben in Europa ook al andere kwesties opgelost, dan is hier ook een oplossing mogelijk." Maar het vinden van een oplossing laten Merkel en Hollande over aan de Nederlandse regering en aan Brussel.

Anti-EU-referendum

Voor wie weinig opheeft met de Europese integratie is de uitslag van het referendum een steun in de rug. Dat wordt vooral duidelijk in Groot-Brittannië, waar in juni een referendum wordt gehouden over een 'Brexit', een definitief Brits afscheid van de Europese Unie.

Voorman Nigel Farage van UKIP, de Britse Onafhankelijkheidspartij, feliciteerde GeenPeil met de uitslag. Hij voegde eraan toe dat veel Nederlandse leden van het nee-kamp naar Groot-Brittannië zullen komen om mee te helpen bij de campagne voor het Brexit-referendum.

De Britse conservatieve politicus Daniel Hannan, lid van het Europees Parlement en voorstander van een Brexit, zei gisteren in het programma Newsnight: "Dit Nederlandse 'nee' laat zien dat wij niet alleen staan. En je ziet het: bij alle referenda in Europa stemmen Europeanen tegen Brussel. Dit referendum ging helemaal niet over het verdrag met Oekraïne, maar over hun weerzin tegen de EU".

In Frankrijk feliciteerde Marine Le Pen, leider van het rechtse Front National, haar politieke geestverwant Geert Wilders via Twitter. Volgens haar is de uitslag "een stap verder in de richting van het Europa van de Naties".

Volgens de Deense EU-deskundige en rector van de Universiteit Kopenhagen, Lykke Friis, komt het Nederlandse 'nee' op het "slechtst denkbare moment" en is het "een klap in het gezicht van de Nederlandse regering en de EU".

"Maar ik denk niet dat het verdrag met Oekraïne hierdoor wordt beïnvloed", zegt Friis. "Waarschijnlijk komt er een creatieve oplossing waarbij het verdrag blijft bestaan en waarbij Nederland bepaalde uitzonderingen krijgt."

Drie minuten

Ook de Vlaamse politica Kathleen Van Brempt, lid van het Europees parlement voor de sociaaldemocraten, vindt het geen probleem dat Nederland 'nee' heeft gezegd tegen het verdrag. "We hebben in onze fractie in het Europees Parlement nauwelijks drie minuten gesproken over de complicaties van een 'nee' in Nederland."

"Er werd gezegd dat er wel een formulering zou worden gevonden, waarmee het probleem zou worden opgelost. Daarna zijn we andere zaken gaan bespreken", aldus Van Brempt.

Het Duitse parlementslid Axel Schäfer, Europa-woordvoerder voor de sociaaldemocratische SPD heeft kritiek op het referendum als zodanig. "Wie mensen laat stemmen over andere landen, bevordert het nationalisme."

Hij vindt dat Europa nu niet de deur voor de neus van Oekraïne dicht mag slaan: het associatieverdrag is volgens hem een belangrijke bouwsteen voor de democratische en economische ontwikkeling van het land.