Waarom Mohammed zichzelf in brand stak

Tunesië, het land in Noord-Afrika, dat Europeanen vooral kennen uit reisfolders met goudgele zandduinen en ruisende palmen op witte stranden, is al wekenlang het toneel van protesten. Die braken half december uit na de zelfmoordpoging van de 26-jarige Mohammed Bouazizi.

Dat was een gewone Tunesische jongen met een universitaire opleiding. Na zijn afstuderen kon hij geen werk vinden. Omdat hij inkomsten nodig heeft, gaat Bouazizi op straat groente en fruit verkopen. Bij een controle neemt de politie zijn spullen in beslag, omdat hij geen vergunning heeft. Dat drijft hem tot wanhoop.

Op 17 december overgiet hij zichzelf met benzine en steekt zichzelf in brand. Bouazizi belandt op de intensive care met ernstige brandwonden. Hij is op 4 januari overleden.

Herkenbaar

De wanhoopsdaad van Bouazizi leidt tot protesten in het hele land. Zijn verhaal is herkenbaar: een goede opleiding, maar geen werk en geen toekomstperspectief. Het officiële werkeloosheidscijfers ligt rond de 13 procent, maar zeker onder jongeren ligt het werkelijke cijfer veel hoger. Volgens de Wereldbank is in delen van Tunesië 30 procent van de jongeren werkloos.

Het zijn vooral hoogopgeleiden, zoals Mohammed Bouazizi. Tunesië heeft een goed onderwijssysteem, maar slaagt er niet in voldoende banen te creëren. Het land heeft veel hoogopgeleiden, maar een arbeidsmarkt met voornamelijk banen voor laagopgeleiden. Veel afgestudeerde jongeren zitten zonder werk, zonder inkomen, zonder toekomstperspectief.

Zeldzaam

Uit protest tegen die werkloosheid gaan de Tunesiërs nu massaal de straat op. Volgens schattingen gaat het om zo'n 10.000 tot 20.000 mensen en hebben de protesten zich uitgebreid tot de hoofdstad Tunis. De politie treedt hard op. Bij confrontaties zijn twee demonstranten omgekomen.

Protesten op deze schaal zijn een zeldzaamheid in Tunesië, dat sinds 1987 met ijzeren vuist wordt geregeerd door president Zine al-Abidine Ben Ali. Het land presenteert zichzelf al decennia als het succesverhaal in de regio. Nu is er opeens de andere kant van Tunesië: hoge werkloosheid, armoede en een groeiende afkeer van de macht.

Officieel protesteren de Tunesiërs tegen de werkloosheid, maar daarachter schuilt een grote onvrede over het regime van de president. Dat schendt mensenrechten en de bevolking wordt onderdrukt. In het land is geen ruimte voor kritische geluiden en tegenstanders worden geïntimideerd of verdwijnen in de gevangenis. Onder de elite groeit de corruptie. Het is jarenlange onvrede die nu op straat ligt.

Imago

De president bezocht Bouazizi in het ziekenhuis. Ben Ali doet er op dit moment alles aan om zijn imago te redden. Om aan te geven dat hij meeleeft met zijn bevolking, erkende hij dat de werkloosheid een probleem is in het land en beloofde hij flink te gaan investeren in werkgelegenheid. Maar de vraag is of dat nu nog voldoende is om de bevolking tevreden te stellen.