Wat doet Merkel met de 'waarschuwing' van de kiezers?
Trekt Angela Merkel conclusies uit de verkiezingsuitslag in drie Duitse deelstaten? De CDU van de bondskanselier verloor, wat in Duitsland wordt uitgelegd als een afstraffing voor de ruimhartigheid in haar asielbeleid.
Maar de uitslagen van gisteren zijn niet eenduidig, zegt correspondent Judith van de Hulsbeek. Want in Rijnland-Palts en Baden-Wurttemberg wonnen de sociaal-democratische SPD en de Groenen, en die steunen Merkels vluchtelingenbeleid. "Dat kan Merkel weer positief uitleggen."
Grote winnaar was de anti-migratiepartij Alternative für Deutschland (AfD). Deze nieuwe partij kreeg in het oostelijke Saksen-Anhalt 24 procent van de stemmen. In deze deelstaat verloor de partij de CDU 2,7 procent. In Rijnland-Palts was het verlies voor de partij van Merkel 3,4 procent en in Baden-Württemberg 12 procent.
Kiesdrempel
Dat is volgens Van de Hulsbeek een signaal aan de regering-Merkel. Ook de uitslag van een enquête onder AfD-stemmers wijst daarop: 75 procent zegt met zijn stem op deze partij een waarschuwing te hebben gegeven aan de gevestigde politieke orde.
De kiezers deelden in Saksen-Anhalt en Rijnland Palts ook stevige tikken uit aan de sociaal-democratische SPD en de Groenen. Die laatste kwamen maar net boven de kiesdrempel van 5 procent uit, de SPD werd in deze deelstaten kleiner dan AfD.
Peilingen
Wat ook te denken geeft is dat AfD stemmen kreeg van kiezers die normaal gesproken in het politiek midden zitten. Er zijn zelfs kiezers die voorheen op Die Linke stemden, zegt Van de Hulsbeek. "En AfD trekt mensen naar de stembus die eerder niet stemden: 40 procent van de AfD-stemmers deed voor het eerst aan een verkiezing mee."
Merkel zal waarschijnlijk vanmiddag reageren, maar of ze haar koers zal veranderen wordt sterk betwijfeld. De afgelopen dagen, toen de peilingen al duidden op een verlies voor haar partij, bleef de bondskanselier haar migratiebeleid verdedigen. De algemeen-secretaris van de CDU zei gisteravond dat het het beleid niet hoeft te veranderen.
Protest
Maar het politieke landschap is wel opgeschud. Volgend jaar september zijn er landelijke verkiezingen en die werpen met de uitslag van gisteren hun schaduwen vooruit. Tot nu toe werd de Duitse politiek vooral bepaald door de christen-democratische CDU/CSU en de sociaal-democratische SPD.
Daar is met AfD een serieuze politieke macht bijgekomen, zegt Van de Hulsbeek. "Merkel is de afgelopen jaren steeds verder naar links opgeschoven. Ze wil kerncentrales vervangen door duurzame energiebronnen, de dienstplicht is afgeschaft en ook met haar migratiebeleid heeft ze rechtse kiezers van zich vervreemd. Daardoor is op rechts een gat ontstaan waar AfD in is gesprongen."
AfD is van oorsprong een anti-Europese beweging en wordt wel een protestpartij genoemd. Van die term wil AfD-leider Frauke Petry niets weten, maar ze zegt wel dat haar kiezers de gevestigde politieke partijen niet meer vertrouwen. "Dat is niet alleen een protest, maar ook een keuze voor een andere weg."
