'Europa lijdt onder dumppraktijken Chinese industrie'

De Chinese overheid doet te weinig om de industriële overcapaciteit in het land aan te pakken. Europese bedrijven hebben daar onder te lijden, concludeert de Europese kamer van koophandel EuCham in een rapport.

In China is het aanbod in de staalindustrie maar ook in andere sectoren als de cement-, aluminium- en papierindustrie groter dan de vraag.

"Jarenlang hebben staatsfabrieken bijvoorbeeld cement en staal geproduceerd, voor alle infrastructuur en megasteden die hier gebouwd werden", legt China-correspondent Marieke de Vries uit. "Die wegen en hogesnelheidstreinen en steden zijn er nu, dus er is eigenlijk geen behoefte meer aan."

Maar omdat er nauwelijks fabrieken sluiten, blijft de overcapaciteit bestaan. De Vries: "Het is vaak wel het paradepaardje van die typische staal- en cementprovincies die je hier in China hebt, dus laten lokale overheden niet zomaar de fabrieken failliet gaan. Ze zijn bang voor ontslagen, bang voor werkloosheid, dat de provincie onderuit gaat. En dus blijft de provincie zo’n staatsfabriek subsidiëren."

600 miljard

Sinoloog en zakenman Henk Schulte Nordholt sluit zich daar bij aan. "Toen in 2008 de financiële crisis in het westen begon, vielen de Chinese exportmarkten weg. De overheid was bang voor een terugval van de groei en voor werkloosheid. Toen hebben ze een gigantisch stimuleringsprogramma uitgevoerd. Via de staatsbanken hebben ze een financiële injectie van 600 miljard dollar in de economie gepompt."

Maar dat leidde tot nieuwe problemen, aldus Schulte Nordholt. "Het meeste van dat geld ging naar staatsbedrijven. Maar als je naar de Chinese economie kijkt, is maar maximaal veertig procent van de bedrijven in handen van de staat. En die doen het per definitie slechter dan privé-bedrijven. Dus eigenlijk heb je het geld aan de verkeerde partijen gegeven. Daar betalen ze in China nu de prijs voor."

Europese bedrijven zijn bang dat de enorme overcapaciteit aan deze goederen uiteindelijk tegen lage prijzen op de Europese markt worden gedumpt. Duurdere Nederlandse, Duitse en Franse kunnen daar niet tegenop concurreren.

EuCham hoopt met het rapport het probleem op de agenda te krijgen van de G20 top die eind deze week plaatsvindt in Shanghai. Ook is het rapport een steuntje in de rug voor de meer hervormingsgezinde leden van de overheid, die graag maatregelen zouden doorvoeren die de overcapaciteit kunnen tegengaan.

De aandacht komt verder op een goed moment voor de Europese industrie, omdat de Europese Commissie dit jaar zal beslissen over het toekennen van een markteconomiestatus aan China. Veel Europese bedrijven zijn daar tegen. Zo'n status zou de Volksrepubliek betere handelsrechten geven, terwijl de Europese industrie de concurrentie nu al bijna niet aan kan.

Horten en stoten

EuCham komt nu zelf met voorstellen. Een onderdeel is dat de Chinese overheid geld beschikbaar moet stellen om personeel dat nu nog in fabrieken werkt, ergens anders aan de slag te helpen, bijvoorbeeld in meer servicegerichte banen.

"Dat is nog steeds de fase waar China op dit moment doorheen moet", verklaart correspondent De Vries. "Van die investeringsgerichte economie, investeringen in al die grote projecten, omschakelen naar een servicegerichte economie. En dat gaat dus met horten en stoten."

Geen daadkracht

Of die maatregelen die EuCham voorstelt effect kunnen hebben, is de vraag. Schulte Nordholt: "De visie bestaat in het westen dat als de regering in Peking maatregelen neemt, dat die dan gevolgd worden. Maar de politieke structuur in China staat daadkrachtig hervormingen in de weg."

China heeft bijna 3000 districten, legt hij uit. "Dat zijn gebieden waar de partijsecretaris de baas is, en daar wonen vaak een miljoen mensen of meer. Zo'n district heeft bepaalde industrieën. Die worden door de lokale overheid gesteund, omdat de promotie van de lokale ambtenaar afhangt van de economische groei, en van stabiliteit. Dat wil zeggen dat er niet te veel werklozen moeten komen. Vaak spelen er daarnaast nog bepaalde privé-belangen in die bedrijven."

Demonstratie

Onlangs hebben in Brussel duizenden staalarbeiders gedemonstreerd. Zij zijn bang dat ze hun baan kwijtraken door de Chinese dumppraktijken. Wuttke verwacht dat de situatie nog verder verslechtert, nu de Chinese economie in zwaar weer verkeert.