Beschoten Turkse cameraman over 'moment waarop menselijkheid stierf'

• 

  Lucas Waagmeester

  correspondent in Turkije

We zien zo weinig van de strijd in Zuidoost-Turkije, dat ieder flardje beeld veel nieuws bevat. Dus toen cameraman Refik Tekin zelf in een beschieting terechtkwam, gingen zijn beelden snel rond. Hij raakte zwaargewond en werd opgepakt.

Inmiddels is hij thuis en doet hij zijn verhaal. "Ik wilde niet stoppen met filmen, omdat ik als journalist dat moment wilde tonen aan het publiek."

Het Turkse leger is in meerdere steden in het zuidoosten van het land met operaties bezig tegen de Koerdische militanten van de PKK. Hele wijken zijn al sinds december hermetisch afgesloten van de buitenwereld. Zelfs het bergen van de doden of het verzorgen van gewonden kan vaak niet, omdat het leger de uitvalswegen op slot houdt.

Zo kwam het dat op 21 januari in het stadje Cizre een groep Koerdische burgers hun slachtoffers op marktkarren legde, witte vlaggen in de hand nam en probeerde hun belegerde stadsdeel te verlaten. "Terwijl we overstaken zagen we de tanks staan, links en rechts, midden op de weg", zegt Tekin, die erbij was.

"Er waren twee grote witte vlaggen, het was voor iedereen duidelijk dat het om een groep burgers ging", zegt de cameraman. Toch werd het vuur geopend. "Ik zag bloed, ik voelde dat ik geraakt was. Ik probeerde te blijven filmen en zag mensen dood neervallen."

Burgers in de belegerde gebieden krijgen volgens Tekin van de politie de instructie zich alleen te bewegen met duidelijke witte vlaggen. "Ze verbinden er hun hoop aan, het redt hun leven," zegt hij boos. "Als het zo zichtbaar, zo openlijk is, en er wordt toch geschoten, dat is echt het moment dat alle menselijkheid sterft."

Vernedering

Op de schokkende beelden van Tekin is te zien hoe hij zich in veiligheid probeert te brengen. Hij kruipt naar de kant van de weg en wacht daar op hulp. Even wordt het helemaal stil, alleen het ademen, het kreunen van de gewonden is te horen. Het moment waarop in een hoek van zijn shot een ambulance verschijnt, voelt zelfs de kijker de opluchting.

Maar het is voor Tekin nog niet voorbij. "Toen we bij het ziekenhuis kwamen, stonden daar agenten. Die sleepten mijn gewonde lichaam uit de ambulance over de grond. Ik werd geslagen en uitgescholden", vertelt de cameraman in zijn huis in Diyarbakir, waar hij liggend op de bank herstelt van zijn verwondingen.

"Ze zeiden: 'jij zult de macht van de Turken zien'. Pure wreedheid, verder niks. Ik zei dat ik een journalist ben, en liet ze mijn perskaart zien. Maar die rukten ze weg en ze gingen door met schelden en vernederen."

Terrorist

In het ziekenhuis kwam de rust, en werd Tekin verzorgd. Toch bleken de problemen nog niet voorbij. "Ik hoorde in het ziekenhuis het nieuws van het staatspersbureau: er is een terrorist die beweert dat hij een cameraman is."

De spanning in het zuidoosten van Turkije is zo hoog opgelopen, dat iedereen die zelfs maar informatie over de strijd naar buiten brengt, wordt gezien als terrorist. "Ik was echt verbaasd toen ik dat hoorde. Wij deden al 38 dagen verslag, het was zo duidelijk wat ik daar deed. Maar toch werd ik neergezet als terrorist", vertelt Tekin.

De cameraman zegt zijn werk zuiver te willen doen. "Het gaat voor mij om de mensen, daar voelt een journalist zich mee verwant", zegt hij. "Er wordt gemarteld, gemoord, dorpen en steden worden kapot geschoten, en in Turkije is dit haast onzichtbaar in de media. Wij vereenzelvigen ons niet met één partij, we willen gewoon laten zien wat er gebeurt."

Bij de beschieting in Cizre vielen twee doden, negen mensen raakten gewond. Refik Tekin zal volgens zijn arts volledig herstellen van zijn verwondingen. Hij is vastgehouden en verhoord door de politie, het is nog onduidelijk of er een aanklacht tegen hem komt.