'Meer doden bij Nederlandse acties op Sumatra in 1949'

Bij geweld door Nederlandse militairen zijn eind jaren 40 op Sumatra mogelijk veel meer doden gevallen dan tot nu toe bekend was. NRC Handelsblad en Reporter Radio melden dat op 5 januari 1949 in het dorp Rengat op Sumatra zeker 270 mensen zijn omgekomen. In een officieel rapport uit 1969 wordt melding gemaakt van tachtig slachtoffers.

Hoeveel doden er daadwerkelijk vielen op die vijfde januari, is onduidelijk. Indonesische bronnen spreken van 1500 tot 2000 doden, schrijft NRC. Het aantal 1500 staat ook geschreven op een monument in Rengat. De Nederlandse resident maakte melding van 400 slachtoffers, maar zijn rapportage verdween in een bureaula.

'Zelfde beeld'

Advocate Liesbeth Zegveld, die eerder betrokken was bij rechtszaken over de politionele acties in Nederlands-Indië, zegt dat uit het onderzoek "eenzelfde beeld naar voren komt, in grootte en ernst, als van de moordpartijen op Zuid-Sulawesi". Ze noemt de gebeurtenissen gruwelijk.

Zegveld wil ook in dit geval voor de nabestaanden een proces aanspannen tegen de Nederlandse staat, als die daarom vragen. "Maar het zou mooier zijn als de staat dit zelf zou oppakken. Tot nu toe was de houding van de staat echter reactief. Ik ben bang dat dit ook hier weer zal gebeuren."

Massa-executies

NRC Handelsblad citeert uitgebreid uit verklaringen van 22 getuigen uit Rengat. Die staan in een politierapport dat al decennialang ongezien op de planken van het Nationaal Archief ligt. Er wordt gesproken over massa-executies, verkrachtingen en plunderingen. Onder de slachtoffers waren ook vrouwen en kinderen.

In de Indonesische Onafhankelijkheidsoorlog startte het Nederlandsch-Indisch Leger (KNIL) twee keer een offensief: in 1947 en eind 1948. Bij die laatste zogenoemde politionele actie werd Rengat onder vuur genomen. De gebeurtenissen worden nog ieder jaar herdacht in het dorp.