Politie op het CS van Stockholm
NOS Nieuws

Omslag vluchtelingenopvang ligt Zweden zwaar op de maag

  • Rolien Creton

    Correspondent Scandinavië

  • Rolien Creton

    Correspondent Scandinavië

De teamleider van de Stockholmse politie heeft nagedacht over de kleding waarmee hij in de stad rondloopt. Hij wil er zo anoniem mogelijk uitzien en draagt daarom een spijkerbroek, een zwarte jas en een donkerblauw baseballpetje. Het is de outfit die undercoveragenten in Zweedse misdaadfilms ook dragen.

"Zo zien veel Zweedse mannen er uit", zegt de teamleider. Hij is op zoek naar afgewezen vluchtelingen die weigeren om terug te keren en zijn ondergedoken.

Reageren

De afgelopen drie jaar verdwenen zo'n 23.000 afgewezen vluchtelingen in de anonimiteit. De teamleider en zijn negen collega's hebben de taak om deze mensen op te sporen.

Dat doen ze onder meer door restaurants en kiosken op zwartwerkend personeel te controleren. De teamleider is ook vaak bij het Centraal Station van Stockholm te vinden. Hij let daar vooral op de manier waarop reizigers reageren op bewakers in gele vesten.

De teamleider van de politie op het Centraal Station

"Het zijn vaak details waarmee je mensen ontmaskert", zegt hij. "Soms is het een zoekende of afwerende blik. Andere keren gaat iemand achter een pilaar staan als er een bewaker voorbijkomt."

Er worden wellicht nog meer politiemensen aangenomen om vluchtelingen op te sporen, maar dat is volgens de teamleider geen oplossing. "Andere instanties kunnen op dit moment niet inspelen op de vele vluchtelingen die onder dwang moeten worden teruggestuurd. We hebben bijvoorbeeld niet genoeg plaats in uitzetcentra."

Godmorgon

Het is nu stilte voor de storm, zegt de politieman. De regering verwacht dat zeker de helft van de 163.000 asielaanvragen van vorig jaar wordt afgewezen. De ervaring leert dat velen niet vrijwillig weggaan.

Scholen met veel vluchtelingenkinderen staan ook voor een zware opgave. Zoals de Farsta-school in een voorstad van Stockholm. Docente Inger Schwartz krijgt er elke week nieuwe vluchtelingenkinderen bij. "Godmorgon" zegt ze tegen de leerlingen, van wie de meeste met "godmorgon" antwoorden, zelfs al zijn ze nog maar net in Zweden.

'Het hele systeem staat onder druk'

Schwartz is een bevlogen docente en maakt er met de beschikbare middelen het beste van. "Deze kinderen hebben al veel doorstaan en ook hier hebben ze vaak een moeilijk leven. De school moet een vrijplaats zijn. Een plek waar ze het leuk hebben, waar ze zich veilig voelen en waar mensen aardig zijn. Daar houden we aan vast."

Huurwoningen

Tegelijkertijd is er een gebrek aan docenten en klaslokalen. "Het hele systeem staat onder druk", zegt Schwartz. "Er is ook niet genoeg sociale zorg en er zijn geen huurwoningen beschikbaar. Het gaat om de hele keten."

Bijkomend probleem is dat kinderen die alleen naar Zweden zijn gekomen, vaak weer worden overgeplaatst. Toch houdt rector Wolfgang Johansson een positieve blik op de situatie. "Het is zeker een uitdaging. Maar we redden het en het lukt steeds vaker om kinderen naar reguliere klassen te sturen."

Rector Wolfgang Johansson

De linkse Zweedse regering voelt de adem in de nek van de anti-immigratie partij Zweden-Democraten. Deze partij wordt door de andere partijen nog steeds buiten de regering gehouden. Maar de Zweden-Democraten zijn een van de grootste partijen en het de vraag is hoelang het cordon sanitair standhoudt.

Tegelijk kampt Zweden ook met extreemrechts geweld. Onlangs viel een groep van vijftig tot honderd man in Stockholm immigrantenjongeren aan. In zwarte kleding en met bivakmutsen maakten ze jacht op jongeren met een donker uiterlijk. Dat heeft angst onder vluchtelingen gezaaid.

Het komt door het falen van Europese samenwerking.

Minister Anders Ygeman

Minister Anders Ygeman van Binnenlandse zaken zucht even als hij de drastische verandering in het Zweedse asielbeleid voor de zoveelste keer moet uitleggen. "Het komt door het falen van Europese samenwerking", zegt hij. "Zweden, Duitsland en Oostenrijk dragen een onevenredig groot deel van opvang, terwijl veel andere Europese landen bar weinig doen."

Het doel van de regering is om zo veel mogelijk vluchtelingen vrijwillig terug te laten keren. Maar Ygeman geeft toe dat een deel onder dwang op het chartervliegtuig wordt gezet. De minister rekent daarbij op samenwerking met andere Europese landen. "Stel, een vliegtuig vertrekt uit Stockholm met een groep vluchtelingen naar hun geboorteland. En Duitsland heeft een groep die naar hetzelfde land terug moet. Dan kunnen we de kosten van de vlucht delen."

Ik mag hier helemaal niets doen. Niet werken en zelfs geen Zweeds leren.

Ahmad Almsry

In het opvangcentrum in de Stockholmse voorstad Farsta leidt het strengere asielbeleid tot onrust bij bewoners. "Ze geven ons niet de juiste informatie", zegt een 22-jarige Afghaanse asielzoeker. "Ze zeggen alleen hoeveel duizenden vluchtelingen worden teruggestuurd, maar niet waarom."

Ook de Syrische Usama Soliman is zenuwachtig. "Ik weet dat Syrische vluchtelingen in Zweden een permanente verblijfsvergunning krijgen. Maar ik heb nog geen gesprek met de Migratiedienst gehad. De wachttijden zijn zó lang."

Soliman, die op het conservatorium heeft gezeten, verdrijft zijn tijd met het cello spelen. Zijn moeder heeft het instrument opgestuurd. De Palestijnse Ahmad Almsry wacht al bijna twee jaar op uitsluitsel. Almsry: "Ik mag hier helemaal niets doen. Niet werken en zelfs geen Zweeds leren. Alleen maar wachten op het bericht dat ik misschien wordt teruggestuurd."

Deel artikel:

Advertentie via Ster.nl