Viering van de revolutie in Iran
NOS Nieuws

Iran herdenkt Revolutie

In Teheran hebben duizenden mensen zich op het Vrijheidsplein verzameld om te luisteren naar de toespraak van president Rohani. Ze dragen de nationale vlag of spandoeken met afbeeldingen van de ayatollah Khomeini, die 37 jaar geleden de macht greep en het land veranderde in een islamitische republiek.

Niet alleen in de hoofdstad ook in tal van andere Iraanse steden en dorpen worden massale bijeenkomsten gehouden om het begin van de revolutie te vieren. En vrijwel alles wordt uitgezonden door de Iraanse staatstelevisie.

Vakantie

De revolutie begon al in 1977 toen studenten in opstand kwamen tegen het dictatoriale en pro-westerse regime van de sjah Reza Pahlavi. De sjah werd zwaar gesteund door de Verenigde Staten maar de studenten eisten een staat met een groter Perzisch en islamitisch karakter.

Meer demonstraties volgden waarbij steeds meer bevolkingsgroepen zich aansloten. In 1978 werd een protest hardhandig neergeslagen waarbij honderden doden vielen. Hierdoor werd de weerstand tegen het regime alleen maar groter. Bijna dagelijks werd er gedemonstreerd en steeds meer militairen hadden moeite met het bevel om op te treden tegen de demonstranten.

Op 16 januari 1979 ontvluchtte de sjah het land. Naar eigen zeggen ging hij op vakantie. Hij zou nooit meer terugkeren en uiteindelijk, ruim een jaar later, in Egypte overlijden aan kanker.

Duizenden Iraniërs luisteren naar president Rohani

De sjah was nog niet vertrokken of de gevluchte geestelijk leider ayatollah Khomeini keerde terug naar Iran, na vijftien jaar ballingschap. Hij werd binnengehaald als een held en als leider van de revolutie. Hij hield felle toespraken voor de vrijheid, tegen de dictatuur en tegen de Amerikaanse invloed.

In april 1979 was de Islamitische Republiek Iran een feit. Khomeini benoemde een regering, herschreef de grondwet en werd zelf Geestelijk Leider. Op afstand hield hij alle touwtjes in handen. Uiteindelijk bleek ook dit nieuwe bewind dictatoriaal. Allerlei politieke partijen werden verboden en liberale religieuze leiders werd de mond gesnoerd.

Khomeini terug in Iran

De goede banden tussen de VS en Iran waren definitief ten einde en bereikte een dieptepunt nadat een groep Iraanse studenten eind 1979 de Amerikaanse ambassade in Teheran bestormde. De medewerkers werden gegijzeld. De studenten eisten de uitlevering van de gevluchte sjah, die na zijn vlucht een tijd in de Verenigde Staten verbleef.

De gijzeling werd gesteund door het Iraanse regime en was voor de VS aanleiding om de eerste sancties tegen Iran in te voeren. Uiteindelijk kwamen de Amerikanen vrij na langdurig diplomatiek overleg, maar de sancties werden niet ingetrokken.

Medewerkers van de Amerikaanse ambassade worden eind 1979 gegijzeld door Iraanse studenten

In de jaren tachtig volgden er nog verdere Amerikaanse sancties. In 1984 verbood de VS de verkoop van wapens aan het land na de uitbraak van de Irak-Iranoorlog. En toen steeds duidelijker werd dat Iran bezig was met een nucleair programma, stelden ook andere landen en de EU sancties in. Zo kwam er een olie-embargo en werden tegoeden bevroren.

Feest

De sancties hebben grote invloed op de Iraanse samenleving. Zo hadden winkeleigenaren moeite om hun voorraden bij te vullen. Als gevolg van het olie-embargo, liep het land per dag miljoenen dollars mis. Hierdoor moest er gesneden worden in subsidies op levensmiddelen.

Maar begin dit jaar besloten de EU en de VS de economische sancties op te heffen, nadat was vastgesteld dat Iran zijn nucleaire programma heeft ingeperkt. Een opluchting voor Iran en vooral de Iraanse bevolking. Het besluit tot opheffen van de sancties hebben nog niet meteen effect, maar het vooruitzicht geeft de Dag van de Revolutie dit jaar waarschijnlijk toch een extra feestelijk tintje.

Deel artikel:

Advertentie via Ster.nl