'Zou hij mijn ouders hebben gezien in Auschwitz?'

Er staan vier mensen op de oude zwart-witfoto die de 95-jarige Leon Schwarzbaum omhoog houdt tijdens een persconferentie. Hijzelf, zijn ouders en een oom. Alleen hij overleefde de oorlog.

Vandaag kijkt Schwarzbaum de man in de ogen die mede-verantwoordelijk wordt gehouden voor de dood van 170.000 gevangen in Auschwitz, onder wie zijn ouders. Hij getuigt in het proces tegen Reinhold Hanning, inmiddels 94 jaar.

Schwarzbaum ligt al dagen wakker van het proces. "Wat me bezighoudt is de gedachte dat hij bij het platform mijn ouders kan hebben gezien. Dat hij ze de dood in heeft gestuurd."

Hanning was bewaker in Auschwitz. Hoewel er geen bewijs is dat hij rechtstreeks betrokken was bij de vergassing van Joden, wordt hij nu toch vervolgd. Tegenwoordig klaagt het Duitse Openbaar Ministerie namelijk ook mensen aan die zijdelings betrokken waren bij de moordmachine. Vorig jaar werd nog een boekhouder van het kamp tot vier jaar veroordeeld.

"Zonder hun hulp en actieve bijdrage aan de Holocaust waren er niet 1,1 miljoen mensen vermoord in Auschwitz", stelt Angela Orosz, een andere overlevende die zal getuigen. "Veel van mijn familieleden hadden dan de oorlog overleefd."

Het verhaal van de 71-jarige Orosz is uniek. Haar moeder kwam zwanger aan in het vernietigingskamp. Omdat ze zwaar ondervoed was, had zelfs kamparts Mengele tijdens experimenten niet door dat ze in verwachting was.

Bij geboorte was Orosz' gewicht een derde van dat van een gezonde baby. Ze overleefde het kamp doordat ze te zwak was om te huilen. Voor zover ze weet is er slechts één andere baby die in Auschwitz werd geboren en overleefde.

Orosz was eerst niet van plan te getuigen, totdat ze een andere overlevende een SS'er zag vergeven, zegt ze tegen persbureau AFP. "Wij overlevenden kunnen niet vergeven in naam van de zes miljoen vermoorden. Daarom besloot ik te getuigen."

Herinneringen aan het kamp destijds heeft ze uiteraard niet. Wel bracht ze ooit nog een bezoek aan Auschwitz, tegen het advies van haar moeder. "Zij had altijd gezegd: als je geen herinneringen hebt, maak ze dan ook niet. Het was zwaar, maar ik wilde laten zien dat ik had overleefd."

Schwarzbaum maakte het kamp als 22-jarige wel bewust mee. Hij arriveerde vier weken nadat zijn ouders er waren aangekomen. "De gevangene die mij mijn tatoeage gaf, nummer 132624, zei dat het transport compleet was vergast."

Hij herinnert zich nog de crematoria. "De vlammen die eruit kwamen waren zo hoog als de schoorstenen zelf. Je kon de geur van het brandend mensenvlees nauwelijks aan. Als je het vuur zag, zag je de dood voor je."

Voor Schwarzbaum draait het na al die jaren om gerechtigheid. "Ik wil dat hij de waarheid vertelt. Ik ga scholen langs om te vertellen wat er toen gebeurd is. Hij moet dat ook vertellen."

"Ik hoef geen wraak, hij hoeft niet weg te kwijnen in het gevang. Het is net zo'n oude man als ik. Maar vergeven kan ik hem niet."