'Hulpkoning' prins Constantijn kan geen kant op

• 

  Piet van Asseldonk

  Redacteur Koninklijk Huis, schrijft wekelijks over actuele ontwikkelingen rond het koningshuis.

Steeds vaker zien we prins Constantijn, met alle beperkingen van dien, optreden als 'hulpkoning'. Vanavond bijvoorbeeld reikt hij prijzen uit bij het Nederlandse Vioolconcours in Utrecht. De 46-jarige broer van de koning stopte als ICT-beleidsadviseur in Brussel en Londen. Sindsdien staat hij parttime op de bres voor startende technologiebedrijfjes en geeft hij innovatieadviezen in Nederland en Europa. De prins verhuisde van Brussel naar Den Haag. Daar kocht hij afgelopen zomer een rijksmonumentale stadsvilla.

Als lid van het Koninklijk Huis bevindt Constantijn zich in een lastige positie. Feitelijk kan hij geen kant op. Een carrière in de ambtenarij of het bedrijfsleven, laat staan het starten van een eigen onderneming, zoals de zonen van prinses Margriet deden, zit er voor hem niet in. Dat is te risicovol voor iemand die zo dicht bij de troon staat en wiens doen en laten onder de ministeriële verantwoordelijkheid vallen. Aan de andere kant is het niet goed voorstelbaar dat een zo getalenteerd, goed opgeleid en ervaren man als Constantijn (hij studeerde rechten in Leiden en bedrijfskunde in Parijs) blijvend zijn tijd gaat vullen met linten doorknippen en wat 'ongevaarlijk' advieswerk.

Het lidmaatschap van het Koninklijk Huis, dat prins Constantijn in zijn handelen beperkt, vloeit voort uit een in 2002 van kracht geworden wet. Die maakt onderscheid tussen de vele leden van de Oranjefamilie en een selecte groep Oranjes die zich lid van het Koninklijk Huis mogen noemen. Behalve de koning en zijn gezin zijn dat prinses Beatrix, prins Constantijn, zijn vrouw Laurentien, prinses Margriet en Pieter van Vollenhoven: tien personen dus. Omdat zij "dicht bij de troon staan", geldt voor hen een strikte ministeriële verantwoordelijkheid. De Oranjes die verder van de troon staan hebben daar formeel geen last van.

Nog altijd is er discussie over de gewenste omvang van het Koninklijk Huis. Emeritus hoogleraar en monarchiedeskundige Joop van den Berg (PvdA) vindt het onjuist dat prins Constantijn ertoe behoort. In zijn net verschenen boek over het koningschap ('Macht verloren, gezag verscherpt') legt hij uit dat het beter zou zijn als het parlement via een wetswijziging het Koninklijk Huis alsnog zou verkleinen tot enkel de Oranjes die recht hebben op een financiële jaartoelage uit de schatkist. Dat zijn de koning, de afgetreden koning, de toekomstige koning én hun eventuele echtgenoten. Andere Oranjes die lid van het Koninklijk Huis zijn, zoals prins Constantijn, worden volgens Van den Berg nu onnodig in hun bewegingsvrijheid beperkt.

Pieter van Vollenhoven, 'slechts' de echtgenoot van een mogelijk troonopvolger, heeft ondervonden hoe lastig het is om als lid van het Koninklijk Huis de vleugels uit te slaan. Pas toen de zonen van Beatrix duidelijker in beeld kwamen als troonopvolgers, kon hij zich ontpoppen als nationale veiligheidsgoeroe en werd hij in plaats van lintendoorknipper een luis in de pels van bestuurders en politici. Er is misschien toch nog hoop voor Constantijn.