Op het Tahrirplein valt vandaag weinig te vieren
Egyptische mensenrechtenactivisten herdenken vandaag de opstand in de Arabische Lente die in hun land begon op 25 januari 2011. Maar veel te vieren valt er niet. Goed, dictator Hosni Mubarak vertrok destijds na meer dan 30 jaar aan de macht te zijn geweest. Hij staat momenteel onder huisarrest. Maar verder? Na een korte periode waarin de Moslimbroeders aan de macht waren, kwam president Sisi. Hij is, net als Mubarak, afkomstig uit het leger.
Honderdduizenden mensen kwamen destijds in verzet. De massabetogingen op het Tahrirplein in Caïro werden ook op de Nederlandse televisie veelvuldig besproken. Er leek iets groots te gebeuren in Egypte en de Arabische wereld. Egyptologen en arabisten werden televisiepersoonlijkheden.
Maar vijf jaar verder is de repressie sterker dan ooit, zegt Hossam Bahgat tegen de Britse krant The Guardian. "Het niveau van onderdrukking is beduidend hoger dan onder Mubarak. Ouderen zeggen dat het zelfs erger is dan in de jaren vijftig en zestig, onder president Nasser."
'Vals nieuws'
De 36-jarige onderzoeksjournalist spreekt uit ervaring. Hij is oprichter van Egyptian Initiative for Personal Rights, een bekende mensenrechtenorganisatie. Bahgat werd in november nog in de gevangenis gezet, omdat hij "opzettelijk vals nieuws" had uitgezonden dat de nationale veiligheid in gevaar zou brengen.
Zijn arrestatie leidde tot woede in Egypte en ook VN-chef Ban Ki-moon bemoeide zich ermee. Bahgat werd na twee dagen weer vrijgelaten. Heel opmerkelijk was de arrestatie van Bahgat overigens niet. Onder president Sisi pakt Egypte momenteel volgens The Guardian met uitzondering van China meer journalisten op dan welk ander land.
"We hebben een terugslag gehad die ik niet had verwacht", zegt ook een andere mensenrechtenactivist, Dolly Bassiouny tegen persbureau Reuters. "De revolutie moet worden bevochten, maar ik had nooit kunnen denken dat we hier terecht zouden komen. Dat is echt te danken aan het huidige regime."
Sisi
En dat regime zit stevig in het zadel. President Sisi, die in 2014 de verkiezingen won van een verdeelde oppositie, zei gisteravond in een tv-toespraak over de revolutie dat Egyptenaren "geduld" moeten hebben. Hij prees de helden van de revolutie van vijf jaar geleden, maar ook de politie die zo goed voor de "nationale stabiliteit" zorgt. Het is overigens in Egypte 'politiedag' vandaag.
En die politie heeft de afgelopen dagen, in de aanloop naar de herdenking van vandaag, 5000 appartementen doorzocht en cafés en restaurants bezocht waar veel activisten en jongeren komen. De omgeving van het Tahrirplein wordt vandaag met camera's extra scherp in de gaten gehouden. Beheerders van sociale media, waar destijds tot het protest werd opgeroepen, zijn uit voorzorg achter de tralies gezet.
Toch is er volgens mensenrechtenactivist Adly Malik ook iets wezenlijks veranderd in Egypte. "Het beste resultaat van de revolutie van 25 januari is dat alle taboes zijn doorbroken, dat het idealiseren van dictators, presidenten en premiers niet meer bestaat en dat die figuren nu voortdurend in de gaten worden gehouden."